W SKRÓCIE

  • W grupie 7283 osób w wieku powyżej 16 lat wykazano, że osoby z wyższym poziomem luteiny, zeaksantyny i beta-kryptoksantyny miały mniejsze ryzyko rozwoju demencji.
  • Luteina i zeaksantyna od dawna są cenione za zdolność do ochrony oczu; w połączeniu z witaminą E wydają się poprawiać czynność płuc, a w połączeniu z beta-kryptoksantyną i witaminą E są odwrotnie skorelowane z zastoinową niewydolnością serca.
  • Astaksantyna to kolejny przeciwutleniacz związany ze spowalnianiem starzenia się mózgu; odgrywa istotną rolę w ochronie skóry od wewnątrz oraz chroni przed demencją, chorobami serca i chorobą Parkinsona.
  • Sulforafan jest związkiem siarkoorganicznym, który zwalcza chorobę Alzheimera i aktywuje reakcje przeciwutleniające i przeciwzapalne w organizmie, poprzez które zwiększa aktywność glutationu - „głównego przeciwutleniacza”.

Według dr. Mercoli

Badanie wspierane przez National Institute on Aging i opublikowane w czasopiśmie Neurologywykazało, że ludzie, którzy mają wyższy poziom określonych przeciwutleniaczy we krwi, mają mniejsze potencjalne ryzyko rozwoju demencji.

Przeciwutleniacze to substancje, które pomagają chronić organizm przed uszkodzeniem komórek przez wolne rodniki. Organizm wytwarza wolne rodniki w ramach normalnego metabolizmu, po ekspozycji na niektóre zanieczyszczenia środowiska i wysiłku fizycznym. Wysoki poziom wolnych rodników może prowadzić do uszkodzenia komórek i materiału genetycznego.

Wolne rodniki mają o jeden elektron mniej, co czyni je niestabilnymi. Wolny rodnik stara się ukraść niezbędny elektron dowolnej pobliskiej substancji, zamieniając w ten sposób tę substancję w wolny rodnik. Uszkodzenia wywołane przez wolne rodniki mogą również zmienić sposób funkcjonowania komórki, co prowadzi do stresu oksydacyjnego i chorób przewlekłych.

Organizm wykorzystuje przeciwutleniacze do walki z wolnymi rodnikami, ponieważ przekazują one dodatkowy elektron wolnemu rodnikowi, nie przekształcając się w wolny rodnik. Niektóre z przeciwutleniaczy, które prawdopodobnie znasz, to karotenoidy, mangan, selen, witamina E, witamina C i beta-karoten.

Chociaż wszystkie przeciwutleniacze mają podobne funkcje, nie wszystkie są wymienne, co oznacza, że mają wyjątkowe właściwości i żadna pojedyncza substancja nie jest w stanie wykonać ich całej pracy. W ciągu ostatniej dekady naukowcy odkryli, że wiele chorób i zaburzeń przewlekłych we współczesnym społeczeństwie jest powiązanych ze wzrostem stanu zapalnego.

Brak równowagi między naturalnymi przeciwutleniaczami a produkcją wolnych rodników może zwiększyć odpowiedź zapalną związaną z cukrzycą, chorobami układu krążenia, nieswoistym zapaleniem jelit, otyłością i zapaleniem stawów.

Naukowcy od dawna wiedzą, że przeciwutleniacze odgrywają istotną rolę w zapobieganiu demencji. Przedstawione badanie zidentyfikowało trzy specyficzne przeciwutleniacze, które są najskuteczniejsze w zmniejszaniu ryzyka demencji.

Luteina, zeaksantyna i beta-kryptoksantyna obniżają ryzyko demencji

Naukowcy byli zainteresowani tym, jak przeciwutleniacze mogą wpływać na rozwój demencji. Jeden z autorów badania, May A. Dr Beydoun, MPH z Narodowego Instytutu ds. Starzenia się Narodowego Instytutu Zdrowia w Baltimore w stanie Maryland, skomentował potrzebę zajęcia się funkcjami poznawczymi w starzejącej się populacji:

„Wydłużenie funkcjonowania poznawczego ludzi jest ważnym wyzwaniem dla zdrowia publicznego. Przeciwutleniacze mogą pomóc chronić mózg przed stresem oksydacyjnym, który może powodować uszkodzenie komórek. Potrzebne są dalsze badania, aby sprawdzić, czy dodanie tych przeciwutleniaczy do diety może pomóc chronić mózg przed demencją”.

Według Stowarzyszenia Alzheimera do 2050 r. z chorobą Alzheimera będzie żyło prawie 13 milionów osób. Obecnie ta choroba zabija więcej osób niż rak piersi i rak prostaty łącznie, a w 2020 r. COVID przyczynił się do 17% wzrostu zgonów w grupie osób z demencją i chorobą Alzheimera.

Szacunki opublikowane w 2022 r. w Lancet, sfinansowane przez Fundację Billa i Melindy Gates, wykazały, że do 2050 roku liczba osób na świecie ze wszystkimi formami demencji wzrośnie z 57,4 miliona do 152,8 miliona.

Autorzy badania zauważyli następnie, że „wzrost i liczba podkreślają potrzebę planowania wysiłków i polityki zdrowia publicznego w celu zaspokojenia potrzeb tej grupy”. Badanie wspiera inwestycje Fundacji w aktywności dotyczące demencji, w tym zainteresowanie szczepionkami we współpracy z przemysłem farmaceutycznym.

Przegląd systematyczny i metaanaliza opublikowane w 2020 r. wykazały, że liczba osób z demencją prawie podwaja się co pięć lat, a częstość występowania jest wyższa u kobiet niż u mężczyzn. Liczby te podkreślają znaczenie znalezienia strategii, które mogą pomóc w zmniejszeniu potencjalnego ryzyka choroby Alzheimera i innych rodzajów demencji.

W badaniu wzięły udział 7283 osoby, którym wykonano badania krwi i badanie fizykalne, a następnie były obserwowane przez średnio 16 lat. Wszyscy uczestnicy mieli na starcie co najmniej 45 lat. Naukowcy zmierzyli poziom trzech przeciwutleniaczy — luteiny, zeaksantyny i beta-kryptoksantyny.

Naukowcy podzielili uczestników na trzy grupy i stwierdzili, że osoby, które miały najwyższe poziomy luteiny i zeaksantyny we krwi, miały mniejsze ryzyko rozwoju demencji niż osoby o najniższych poziomach tych przeciwutleniaczy. Dla wzrostu poziomu tych przeciwutleniaczy o wartość jednego odchylenia standardowego obserwowano 7% redukcję ryzyka demencji.

Ponadto, dla wzrostu poziomu beta-kryptoksantyny o wartość jednego odchylenia standardowego obserwowano zmniejszenie ryzyka demencji o 14%. Beydoun zwrócił uwagę na kilka ograniczeń badania, w tym na to, że gdy w analizie uwzględniono inne czynniki, takie jak wykształcenie i aktywność fizyczną, ryzyko demencji było obniżone.

Autorzy zauważyli również, że przeciwutleniacze mierzono na początku i na końcu badania. Jednak może to nie odzwierciedlać poziomu przeciwutleniaczy, który dana osoba miała przez całe życie. Pokarmy bogate w luteinę i zeaksantynę obejmują ciemnozielone warzywa, takie jak szpinak, groszek, dynia i brokuły. Pokarmy bogate w beta-kryptoksantynę to papryka, dynia, pomarańcze i persymony.

Luteina i zeaksantyna są ważne dla zdrowia oczu

Luteina i zeaksantyna od dawna są cenione za właściwości poprawiające widzenie, ponieważ są jedynymi przeciwutleniaczami, które docierają do siatkówki. Według naukowców, że są one „wyjątkowo skoncentrowane w siatkówce i soczewce, co wskazuje, że każda z nich ma możliwą specyficzną funkcję w tych dwóch ważnych tkankach oka”.

Badania na zwierzętach wykazały, że diety ubogie w te przeciwutleniacze powodują patologiczne problemy w plamką żółtą. Naukowcy uważają, że te przeciwutleniacze są „niezbędnymi składnikami odżywczymi”.

Oba są karotenoidami, które są głównymi składnikami żółtych i czerwonych pigmentów występujących w warzywach. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że luteina może łagodzić lub zapobiegać chorobom plamki żółtej związanym z wiekiem i ma pozytywny wpływ na inne schorzenia, takie jak funkcje poznawcze, nowotwory i zdrowie serca.

Wysokie poziomy tych karotenoidów pomagają zapobiegać chorobom oczu związanym z wiekiem, takim jak zaćma i zwyrodnienie plamki żółtej. Dieta wpływa na ryzyko zdrowego widzenia. Według Lorena Cordaina, biologa ewolucyjnego z Colorado State University w Fort Collins, podwyższony poziom insuliny wpływa na rozwój gałki ocznej, czyniąc ją nienormalnie długą, co powoduje krótkowzroczność.

Wysoki poziom insuliny wynikający z nadmiernego spożycia węglowodanów może zwiększać insulinooporność i zakłócać delikatną choreografię, która normalnie koordynuje wydłużanie gałki ocznej i wzrost soczewki. Kiedy gałka oczna wydłuża się, soczewka nie może się wystarczająco spłaszczyć, aby wyostrzyć obraz na siatkówce.

Ta teoria jest zgodna z obserwacjami mówiącymi, że istnieje większe prawdopodobieństwo rozwoju krótkowzroczności u osób z nadwagą lub cukrzycą typu 2, czyli o podwyższonym poziomie insuliny. Stwierdzono również, że luteina promuje zdrowie na inne sposoby, w tym:

  • Diety bogate w karotenoidy beta-karoten, luteinę i likopen zapewniają większą odporność na utlenianie cholesterolu LDL, który odgrywa istotną rolę w rozwoju miażdżycy. Wyższe stężenie karotenoidów w osoczu było również związane z mniejszymi uszkodzeniami DNA.
  • Wydaje się, że luteina i zeaksantyna w połączeniu z witaminą E poprawiają czynność płuc.
  • Poziomy przeciwutleniaczy w osoczu, takich jak luteina, zeaksantyna, witamina E, beta-kryptoksantyna, likopen oraz alfa- i beta-karoten są odwrotnie skorelowane z nasileniem zastoinowej niewydolności serca.
  • Poziomy karotenoidów w osoczu są odwrotnie skorelowane z rakiem prostaty.

Astaksantyna spowalnia starzenie się mózgu

Astaksantyna to karotenoid odpowiadający za różowy lub czerwony kolor dzikiego łososia alaskańskiego. Według Science Direct, „w porównaniu z innymi przeciwutleniaczami, takimi jak likopen, witamina E i witamina A”, astaksantyna jest często określana jako „król przeciwutleniaczy”.

Pochodzi z mikroalg Haematococcus, które wytwarzają astaksantynę jako mechanizm ochronny chroniący przed ostrym światłem ultrafioletowym (UV). Dane pokazują, jak astaksantyna pomaga chronić skórę od wewnątrz.

Organizm człowieka wykorzystuje astaksantynę do ochrony przed reaktywnymi formami tlenu (ROS) i utlenianiem, dzięki czemu odgrywa ważną rolę w ochronie przed demencją, chorobami serca, starzeniem się i chorobą Parkinsona. Suplementacja diety przeciwutleniaczami jest wskazana, gdy dieta nie dostarcza wystarczającej ilości tych związków, aby złagodzić uszkodzenia oksydacyjne.

Według artykułu opublikowanego w Marine Drugs, utrzymanie funkcji mózgu podczas wydłużania się oczekiwanej długości życia człowieka jest obecnie ważnym wyzwaniem. W przeglądzie literatury zidentyfikowano kilka sposobów, w jakie astaksantyna może spowalniać starzenie się mózgu. Przeanalizowano kilka badań, w których astaksantyna modulowała mechanizmy biologiczne związane z genem forkhead box 03 (FOXO3), który jest jednym z głównych czynników.

To jeden z zaledwie dwóch genów mających znaczący wpływ na długowieczność człowieka. Odkryto również, że astaksantyna zwiększa poziom czynnika neurotroficznego pochodzenia mózgowego (BDNF) w mózgu i łagodzi uszkodzenia oksydacyjne DNA, lipidów i białek. Po przejrzeniu literatury naukowcy doszli do wniosku, że astaksantyna może promować długowieczność i spowolnić tempo starzenia się ze względu na jej właściwości neuroprotekcyjne.

Spowolnienie starzenia się mózgu jest istotne, ponieważ proces starzenia neurologicznego jest bezpośrednio powiązany z funkcjami poznawczymi. Niektóre zmiany poznawcze, które mogą wystąpić wraz z wiekiem, ale niekoniecznie są normalne, obejmują trudności z zapamiętywaniem słów, trudności z wielozadaniowością, przypominaniem sobie imion lub większą trudnością ze skupieniem uwagi.

Chociaż astaksantyna jest karotenoidem, jej struktura molekularna jest wyjątkowa i ma silniejsze działanie niż inne karotenoidy. Jedną z kluczowych różnic jest to, że ma nadwyżkę elektronów do oddania, dzięki czemu neutralizuje wolne rodniki. Innym wyjątkowym czynnikiem jest to, że może chronić zarówno rozpuszczalne w wodzie, jak i rozpuszczalne w tłuszczach części komórki. To sprawia, że astaksantyna jest silnym przeciwutleniaczem, który według danych jest silniejszy niż kwas alfa-liponowy, katechiny z zielonej herbaty, CoQ10 i witamina C.

Większość przeciwutleniających karotenoidów jest albo rozpuszczalna w wodzie, albo rozpuszczalna w tłuszczach, ale skuteczność astaksantyny wynika ze zdolności do łączenia wody i tłuszczu. Może również przekraczać barierę krew-mózg, gdzie wywiera silny wpływ ochronny na zdrowie neurologiczne. Chociaż występuje w dzikim łososiu, możesz kupić wysokiej jakości suplementy astaksantyny lub rozważyć zastosowanie oleju z kryla, który ma dodatkową zaletę – dużą ilość kwasów tłuszczowych omega-3.

Sulforafan aktywuje reakcje antyoksydacyjne

Sulforafan to organiczny związek siarki, który według naukowców może okazać się przydatny w walce z chorobą Alzheimera dzięki wpływowi na produkcję beta-amyloidu i białka tau. Są to dwa główne czynniki, powodujące rozwój choroby. Poziomy białek beta-amyloidowych mogą stać się nienormalnie wysokie, co może powodować tworzenie płytek amyloidowych, które zaburzają funkcjonowanie neuronów.

Nadmiar białka tau również może gromadzić się wewnątrz neuronów, tworząc sploty neurofibrylarne, które zakłócają komunikację neuronalną. Jedno z badań dotyczące choroby Alzheimera na zwierzętach wykazało, że sulforafan zmniejszał złogi beta-amyloidu i poprawiał funkcje poznawcze. To wskazywało na jego potencjalne zastosowanie jako terapii, która może być również przydatna u ludzi.

Sulforafan jest aktywatorem Nrf2, który działa w sposób zależny od dawki. Badanie na zwierzętach sugeruje, że rozregulowanie Nrf2 może być osłabione przezh sulforafan. Dane laboratoryjne pokazują również, że sulforafan „aktywuje reakcje przeciwutleniające i przeciwzapalne poprzez indukowanie szlaków Nrf2” i ma znaczenie w zapobieganiu neurodegeneracji i oznakom starzenia.

Spożywanie większej ilości warzyw krzyżowych o wysokiej zawartości sulforafanu lub przyjmowanie wysokiej jakości suplementów jest przydatne nie tylko dla zdrowia mózgu. Na przykład, sulforafan może być pomocny w leczeniu cukrzycy, a także w obniżeniu poziomu glukozy we krwi i poprawie ekspresji genów w wątrobie.

Sulforafan może również poprawić apoptozę w komórkach raka okrężnicy i płuc. Może również zmniejszyć poziom szkodliwych ROS nawet o 73%, co zmniejsza ryzyko zapalenia.

Sulforafan odgrywa istotną rolę w zwiększaniu poziomu glutationu. Glutation jest powszechnie określany jako „główny przeciwutleniacz”, ponieważ jest najsilniejszym przeciwutleniaczem i znajduje się w każdej komórce ciała. Glutation różni się od innych przeciwutleniaczy, ponieważ działa wewnątrzkomórkowo i ma wyjątkową zdolność do maksymalizacji aktywności innych przeciwutleniaczy.

Nadmierny stres oksydacyjny ma istotny wpływ na patofizjologię zaburzeń mózgu. Jedno z badań wykazało korelację między obwodowymi poziomami glutationu a poziomami glutationu w mózgu. Odkryto również, że sulforafan podniósł poziom glutationu we krwi u ludzi już po siedmiu dniach doustnej suplementacji.

Wyniki badania pilotażowego sugerują, że istnieje istotny związek między glutationem a sulforafanem, który warto dalej badać, ponieważ wydaje się, że ma wpływ na wskaźniki neuropsychologiczne, które są zmieniane w zaburzeniach neuropsychiatrycznych.

Źródła i odniesienia