📝W SKRÓCIE

  • Miłorząb japoński to starożytne zioło, które badano pod kątem jego dobroczynnego wpływu na funkcje poznawcze, szczególnie w odniesieniu do choroby Alzheimera i demencji
  • Związki bioaktywne zawarte w miłorzębie, w tym flawonoidy i laktony terpenowe, przyczyniają się do jego właściwości neuroprotekcyjnych, przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych
  • Według badań miłorząb pomaga poprawić pamięć, uwagę, szybkość przetwarzania informacji i funkcje wykonawcze poprzez poprawę krążenia mózgowego i ochronę przed stresem oksydacyjnym
  • Najnowsze badania sugerują, że miłorząb poprawia regenerację funkcji poznawczych po udarze i pozytywnie wpływa na skład flory jelitowej
  • Choć preparaty z miłorzębem są na ogół bezpieczne, należy je stosować ostrożnie ze względu na pewne skutki uboczne i interakcje, zwłaszcza w przypadku osób narażonych na ryzyko krwawienia lub kobiet w ciąży

🩺Według dr. Mercoli

Miłorząb japoński nazywany jest „drzewem, o którym czas zapomniał” ze względu na jego długotrwałą historię, jednak korzyści, jakie oferuje ta ponadczasowa roślina, nigdy nie zostają zapomniane. Miłorząb japoński jest od wieków powszechnie ceniony za swoje zastosowanie w leczeniu różnych schorzeń, takich jak bóle żołądka, astma i gruźlica, zwłaszcza w tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM).

Ale czy wiesz, że jedną z najbardziej cenionych zalet tego 2000-letniego drzewa jest jego zdolność wspomagania funkcji poznawczych? Badania wykazały, że miłorząb japoński poprawia sprawność umysłową, a ostatnio przebadano go także pod kątem właściwości chroniących przed chorobą Alzheimera.

Miłorząb japoński jest pomocnym sojusznikiem w walce z chorobą Alzheimera

Właściwości miłorzębu japońskiego poprawiające pracę mózgu są cenione od dawna. Według amerykańskiego Narodowego Centrum Zdrowia Komplementarnego i Integracyjnego (NCCIH), w starożytności członkowie chińskiego dworu królewskiego spożywali orzechy miłorzębu, aby przeciwdziałać starości. Obecnie prowadzone badania wskazują, że jest to jeden z ziołowych środków łagodzących objawy chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera.

Przegląd systematyczny niedawno opublikowany w czasopiśmie Antioxidants ocenił skuteczność miłorzębu w leczeniu choroby Alzheimera i demencji. Zdaniem naukowców:

Miłorząb japoński (Ginkgo biloba, GB) - zioło o historycznym zastosowaniu w medycynie tradycyjnej - zawiera związki bioaktywne, takie jak terpenoidy (ginkolidy A, B i C), polifenole, kwasy organiczne i flawonoidy (kwercetyna, kempferol i izoramnetyna). Związki te mają właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające i neuroprotekcyjne, co czyni je cennymi dla zdrowia poznawczego”.

W badaniu przeanalizowano dane z 15 badań klinicznych, w których stosowano ekstrakt z miłorzębu japońskiego w porównaniu z placebo w leczeniu tych chorób neurodegeneracyjnych. Stwierdzono, że w 11 z tych badań podawanie ekstraktu ziołowego „poprawiło funkcje poznawcze, objawy neuropsychiatryczne i zdolności funkcjonalne w obu typach demencji”.

Związki bioaktywne miłorzębu japońskiego przyczyniają się do poprawy pracy mózgu

W przeglądzie podkreślono rolę związków bioaktywnych, które odpowiadają za korzystne właściwości miłorzębu. Flawonoidy i laktony terpenowe zawarte w miłorzębie „poprawiają krążenie mózgowe poprzez redukcję poziomu nadtlenku w neuronach móżdżku i chronią neurony korowe przed uszkodzeniami spowodowanymi przez żelazo”.

Obecne są również ginkgolidy, które są terpenoidami o właściwościach przeciwzapalnych, antyoksydacyjnych i neuroprotekcyjnych (by wymienić tylko kilka); badanie wskazuje, że wykazują one „ciekawe działanie” w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych i mózgowo-naczyniowych. Zdaniem naukowców:

Mechanizm działania [ginkolidu A] polega na hamowaniu biomarkera stresu oksydacyjnego, 8-hydroksy-2′-deoksyguanozyny (8-OHdG), która występuje w dużych ilościach w mózgu po zapaleniu wywołanym na przykład urazem.
Wpływ GB na stres oksydacyjny i ochronę neuronów wiąże się ze zmniejszeniem tworzenia i działania reaktywnych form tlenu (ROS), na przykład poprzez hamowanie aktywacji oksydazy NADPH, zmniejszanie ekspresji kinaz białkowych aktywowanych mitogenami (MAPK) i kompleksu białka aktywatorowego 1 (AP-1), inaktywację białek z rodzyny przekaźników sygnału i aktywatorów transkrypcji 5 (STAT5) i kilku innych cząsteczek.

Tymczasem odkryto, że kemferol, flawanol występujący również w innych produktach spożywczych, takich jak jabłka, brokuły i truskawki, zwiększa ekspresję neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF) i chroni przed toksycznym działaniem kwasu 3-nitropropionowego - związku, który wykazuje neurotoksyczne działanie na komórki mózgowe.

Mechanizmy działania miłorzębu japońskiego

W jaki dokładnie sposób miłorząb wywiera ochronny wpływ na funkcje poznawcze? W kolejnym przeglądzie naukowym, opublikowanym w 2023 r. w czasopiśmie Neuropsychiatric Disease and Treatment, przeanalizowano mechanizmy działania tej rośliny i jej wpływ na osoby z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi.

Naukowcy przeanalizowali dziewięć badań klinicznych z udziałem 946 pacjentów i odkryli, że ekstrakt z miłorzębu japońskiego wywiera korzystny wpływ na funkcje poznawcze, taki jak:

  • Poprawa pamięci krótkotrwałej i długotrwałej
  • Utrzymanie uwagi i wyostrzenie koncentracji
  • Zwiększenie szybkości przetwarzania informacji
  • Poprawa funkcji wykonawczych, obejmująca planowanie, podejmowanie decyzji i elastyczne myślenie

W przeglądzie naukowym opisano, w jaki sposób miłorząb oddziałuje na organizm, zapewniając mu te korzystne właściwości. Po pierwsze, wykazuje „właściwości regulujące i chroniące naczynia krwionośne oraz poprawiające przepływ krwi”, co oznacza, że poprawia krążenie krwi w mózgu, zapewniając wystarczającą ilość składników odżywczych i tlenu dla optymalnego funkcjonowania.

Badania na zwierzętach wykazały, że miłorząb japoński hamuje powstawanie szkodliwych białek, które zlepiają się i powodują uszkodzenia. Poprawia również neurogenezę i synaptogenezę, stymulując wzrost komórek mózgowych oraz wzmacniając połączenia między nimi.

Miłorząb japoński ma również właściwości antyoksydacyjne, chroniące przed wolnymi rodnikami wywołującymi stres oksydacyjny. Chroni również zdrowie mitochondriów. Mitochondria są elektrowniami komórek, a dysfunkcja mitochondriów utrudnia produkcję energii komórkowej, co jest przyczyną większości chorób.

Miłorząb japoński pomaga poprawić funkcje poznawcze po udarze

W USA udar mózgu jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów. 1 na 6 zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych jest spowodowanych udarem mózgu. Osoby, którym udaje się przeżyć, często doświadczają upośledzenia funkcji poznawczych, co w ciągu pięciu lat może przekształcić się w demencję.

Warto zatem wiedzieć, że ziołowe środki lecznicze, takie jak miłorząb japoński, wykazują obiecujące działanie w poprawie funkcji poznawczych, zwłaszcza gdy są stosowane w pierwszych dniach po udarze. Badanie przeprowadzone w 2023 roku przez naukowców ze Szpitala Tiantan w Pekinie należącego do Uniwersytetu Medycznego w Pekinie wykazało, że pacjenci po udarze niedokrwiennym, którym codziennie podawano zastrzyki z miłorzębu, szybciej wracali do zdrowia. 

Naukowcy podzielili 3163 pacjentów z udarem mózgu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego na dwie grupy. Jedna grupa otrzymywała codziennie zastrzyki zawierające lakton diterpenowy z miłorzębu japońskiego (GDLM), natomiast druga otrzymywała wyłącznie placebo.

Chociaż początkowo obie grupy wykazywały przeciętne wyniki w zakresie funkcji poznawczych, 14. dnia u osób, które otrzymały GDLM, zaobserwowano większe oznaki poprawy. Średnio wyniki testów poznawczych w grupie przyjmującej miłorząb były wyższe - 3,93, podczas gdy w grupie placebo średnia wyniosła 3,62 punktu. Do 90. dnia u osób z grupy otrzymującej miłorząb zaobserwowano średnią poprawę o 5,51 punktu, podczas gdy w grupie placebo średnia poprawa wyniosła 5,04 punktu.

Anxin Wang, doktor nauk, adiunkt w Szpitalu Tiantan w Pekinie i jeden z autorów badania, powiedział:

„Jeśli nasze pozytywne wyniki potwierdzą się w innych badaniach, zastrzyki GDLM mogą być kiedyś stosowane w celu poprawy funkcji poznawczych u pacjentów po udarze niedokrwiennym”.

Badania na zwierzętach sugerują, że miłorząb japoński poprawia zachowanie poprzez zmianę składu flory jelitowej

Od dawna wiadomo, że jelita i mózg są ze sobą ściśle powiązane, a badania dowodzą, że stan jelit wpływa na nastrój i zachowanie. Niedawno opublikowano artykuł o związku między zdrowiem jelit, zaburzeniami odżywiania i depresją. Według badania z 2024 roku, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie BMC Psychiatry, pewne szczepy bakterii jelitowych mają związek ze stanem zapalnym i depresją.

To pokazuje kolejny sposób, w jaki miłorząb wpływa na zdrowie psychiczne. Według badania na zwierzętach przeprowadzonego w 2023 r. przez chińskich naukowców, ekstrakt z miłorzębu japońskiego (EGb) pomaga poprawić nastrój i pamięć u zwierząt z objawami podobnymi do choroby Alzheimera, zmieniając ich florę jelitową.

Badanym zwierzętom codziennie podawano ekstrakt drogą dożołądkową (bezpośrednio do żołądka) i obserwowano je przez dwa miesiące. Naukowcy odkryli, że ekstrakt pomógł zwiększyć liczbę korzystnych bakterii jelitowych w jelitach myszy, co z kolei przyczyniło się do lepszych wyników testu pamięci przestrzennej. Zdaniem naukowców:

„Wszystkie cztery rodzaje probiotyków, Bifidobacterium, Limosilactobacillus, Adlercreutzia i Akkermansia, wykazały dodatnią korelację z wynikami testu labiryntu wodnego, co sugeruje, że względna liczebność probiotyków jelitowych u myszy APP/PS1 znacznie wzrosła po leczeniu EGb, co dodatkowo wpłynęło na ich zachowania związane z uczeniem się i pamięcią, a także że istnieje korelacja między florą jelitową a dysfunkcją poznawczą.
Ponadto eksperymenty z przeszczepem bakterii kałowych potwierdziły, że probiotyki mogą poprawić funkcje poznawcze myszy będących modelami choroby Alzheimera.

W szczególności Bifidobacterium i Limosilactobacillus wiązały się ze zmniejszeniem stanu zapalnego i poprawą funkcji mózgu. Naukowcy zauważyli również inne pozytywne efekty dla flory jelitowej, takie jak ochrona bariery jelitowej (która zapobiega przedostawaniu się szkodliwych substancji do krwiobiegu), ochrona bariery krew-mózg i poprawa przepływu krwi do mózgu.

Badanie wykazało również, że miłorząb wpływa na inne procesy metaboliczne, szczególnie na metabolizm tryptofanu i biosyntezę hormonów steroidowych, co także pozytywnie wpływa na funkcje poznawcze i zachowanie.

„EGb poprawia patologię AD [choroby Alzheimera] poprzez zwiększenie produkcji probiotyków jelitowych i podwyższenie poziomu powiązanych metabolitów u myszy z AD” - podsumowują badacze.

Czy istnieją jakieś ryzyka i ograniczenia dotyczące zastosowania miłorzębu japońskiego?

Miłorząb japoński dostępny jest w różnych postaciach, m.in. w postaci ekstraktów, herbatek, kapsułek i tabletek. Nie należy jednak stosować surowych nasion ani nieprzetworzonych liści miłorzębu japońskiego – zawierają one toksyczne związki zwane 4'-metoksypirydoksyną (MPN) i glikozydy cyjanogenne, które mogą powodować działania niepożądane, takie jak nudności, wymioty, biegunka i bóle brzucha.

Według NCCIH, miłorząb japoński jest bezpieczny, gdy jest przyjmowany doustnie w umiarkowanych ilościach. Jednak u niektórych osób mogą wystąpić skutki uboczne, takie jak bóle głowy, zawroty głowy i reakcje alergiczne skóry. Osobom podatnym na krwawienie zaleca się ostrożność przy przyjmowaniu suplementów miłorzębu, gdyż mogą one zwiększać ryzyko krwawienia.

Kobietom w ciąży odradza się stosowanie miłorzębu, gdyż może on spowodować przedwczesny poród lub nadmierne krwawienie, jeśli zostanie zastosowany przed porodem. Istnieje niewiele danych dotyczących wpływu miłorzębu na karmienie piersią, dlatego karmiące mamy powinny zachować ostrożność stosując ten suplement.

Przyjmuj witaminy z grupy B razem z miłorzębem japońskim

Jak wspomniano powyżej, miłorząb zawiera toksynę 4'-O-metylopirydoksynę, która działa jako „antywitamina”, szczególnie w odniesieniu do witamin z grupy B. Chociaż producenci większości suplementów prawdopodobnie eliminują tę toksynę lub zmniejsza ich ilość do nieszkodliwego poziomu, dobrym środkiem ostrożności jest zwiększenie spożycia witaminy B podczas stosowania suplementów z miłorzębu, zwłaszcza jeśli Twoim celem jest wsparcie funkcji poznawczych.

Witaminy z grupy B odgrywają istotną rolę w zdrowiu mózgu, a zwłaszcza w zapobieganiu chorobie Alzheimera. Przegląd opublikowany w 2022 r. w czasopiśmie Biomolecules27 wykazał, że witamina B12 wpływa na szlaki biochemiczne związane z chorobą Alzheimera. Według autorów badania:

„Suplementacja witaminy B12 wywiera pozytywny wpływ na patologię choroby Alzheimera, zarówno w transgenicznych modelach tej choroby, jak i u zwierząt dzikiego typu.
Badania oparte na hodowli komórkowej i ex vivo dostarczyły dalszych dowodów na ochronne działanie witaminy B12. Są one powiązane z powstawaniem i fibrylizacją amyloidu, modyfikacjami epigenetycznymi, fibrylizacją białka tau, synaptogenezą błon neuronalnych, stresem oksydacyjnym i syntezą cholesterolu".

W nowszym badaniu, którego wyniki opublikowano w 2024 r., naukowcy przyjrzeli się efektom suplementacji w walce z chorobą Alzheimera, podkreślając, że witaminy z grupy B należą do grupy witamin odgrywających istotną rolę w zapobieganiu pogorszenia funkcji mózgu.

„Suplementacja witaminami z grupy B (kwas foliowy 0,8 mg, witamina B6 20 mg, witamina B12 0,5 mg) może spowolnić kurczenie się określonych obszarów mózgu, które odgrywają [istotną] rolę w postępie choroby Alzheimera i są powiązane z pogorszeniem funkcji poznawczych.
Witaminy z grupy B obniżają poziom homocysteiny, co z kolei prowadzi do zmniejszenia zaniku istoty szarej, a tym samym spowolnienia spadku funkcji poznawczych - podsumowali autorzy.

Na koniec należy pamiętać, że niezależnie od tego, jak przekonujące są badania nad korzystnym wpływem miłorzębu japońskiego na zdrowie mózgu, żaden suplement nie jest w stanie zapobiec ani odwrócić zaburzeń funkcji poznawczych. Nie szukaj „szybkiego rozwiązania”, które pomoże Ci uchronić się przed chorobami związanymi z wiekiem.

Zamiast tego oceń swój styl życia i nawyki żywieniowe, aby mieć pewność, że wdrażasz zdrowe strategie, które zapobiegają demencji i chorobie Alzheimera.

🔍Źródła i odniesienia