📝W SKRÓCIE

  • Najnowsze badania pokazują, że w Ameryce zbyt wysokie ciśnienie krwi dotyka już 8-letnie dzieci, a także 23% młodych dorosłych (w wieku od 18 do 39 lat).
  • Badanie przeprowadzone wśród 2600 dzieci (w wieku od 8 do 19 lat) wykazało, że 8,7% miało podwyższone ciśnienie krwi, a 5,4% miało nadciśnienie tętnicze, przy czym częstość występowania wzrastała wraz z wiekiem. Istotnym czynnikiem jest otyłość
  • Zbyt wysokie ciśnienie krwi w dzieciństwie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia w wieku dorosłym W celach profilaktycznych i leczniczych zaleca się regularne monitorowanie ciśnienia krwi i zmianę stylu życia
  • Dieta odgrywa kluczową rolę w kontrolowaniu ciśnienia krwi. Ograniczenie spożycia żywności wysoko przetworzonej i optymalizacja stosunku sodu do potasu poprzez spożywanie pełnowartościowej, nieprzetworzonej żywności pomagają zapobiegać nadciśnieniu u dzieci
  • Niewystarczająca ilość snu wiąże się z wysokim ciśnieniem krwi u dzieci. Badanie wykazało, że dłuższy czas snu i wcześniejsze chodzenie spać wiążą się z niższym ciśnieniem krwi, co sugeruje, że optymalizacja snu jest ważną interwencją

🩺Według dr. Mercoli

Zbyt wysokie ciśnienie krwi to problem zdrowotny, z którym zmagają się zazwyczaj osoby w średnim wieku i starsze. Jednak nowe badania wskazują, że ten cichy zabójca zaczyna obecnie w zastraszającym tempie dotyczyć również amerykańskich dzieci. Z najnowszych badań wynika, że już wśród 8-letnich dzieci zdarzają się przypadki zbyt wysokiego ciśnienia krwi, przy czym u znacznego odsetka z nich choroba ta dopiero się rozwija.

Wyniki te pochodzą z dwóch badań przedstawionych na sesjach naukowych American Heart Association Hypertension Scientific Sessions, które odbyły się na początku września 2024 r. Chociaż oba badania stanowią wstępne streszczenia badań i nie zostały jeszcze zrecenzowane ani opublikowane, podkreślają pilną potrzebę podjęcia działań profilaktycznych oraz opracowania polityk skierowanych do dzieci i młodzieży w celu wprowadzenia zmian w stylu życia już na wcześniejszym etapie życia.

Zbyt wysokie ciśnienie krwi wśród młodzieży wiąże się z czynnikami społecznymi

W obu badaniach wykorzystano dane z Krajowego Badania Stanu Zdrowia i Odżywiania (NHANES) przeprowadzonego w latach 2017–2020. W pierwszym badaniu ustalono, że 23% młodych ludzi w wieku od 18 do 39 lat ma zbyt wysokie ciśnienie krwi. Przeanalizowano również, w jaki sposób potrzeby społeczne, definiowane jako społeczne czynniki determinujące stan zdrowia, wpływają na rozwój tego schorzenia.

Należą do nich „niski poziom wykształcenia, niskie dochody, brak ubezpieczenia zdrowotnego, brak bezpieczeństwa żywnościowego i brak zatrudnienia lub ograniczone zatrudnienie”. Zgodnie z komunikatem prasowym AHA:

„Autorzy zdefiniowali niskie wykształcenie jako posiadanie wykształcenia niższego niż średnie; niskie dochody jako dochód rodziny niższy niż 100% federalnego poziomu ubóstwa; brak bezpieczeństwa żywnościowego jako niskie lub bardzo niskie bezpieczeństwo żywnościowe gospodarstwa domowego w ciągu ostatnich 12 miesięcy i brak lub ograniczone zatrudnienie jako poszukiwanie pracy lub brak pracy — nie wliczając osób, które są na emeryturze lub chodzą do szkoły”.

Naukowcy odkryli, że osoby w młodszej grupie wiekowej, u których występuje wysokie ciśnienie krwi, częściej nie mają ubezpieczenia, pochodzą z gospodarstw domowych o niskich dochodach i mają mniejszy dostęp do żywności w porównaniu do osób starszych.

Czynniki społeczne mają związek nie tylko z wysokim ciśnieniem krwi, ale także utrudniają jego kontrolę. Dorośli z wysokim ciśnieniem krwi i dwiema lub więcej potrzebami społecznymi mają o około 80% większe ryzyko braku leczenia i o 70% większe ryzyko niekontrolowanego wysokiego ciśnienia krwi w porównaniu z osobami bez potrzeb społecznych.

Naukowcy przyznają jednak, że ich badanie nie jest randomizowanym badaniem kontrolowanym — co oznacza, że nie ustala ono dokładnej przyczyny i skutku — więc sugeruje jedynie związek. Thomas Alexander, BA, jeden z autorów badania i kandydat na doktora medycyny w Feinberg School of Medicine na Northwestern University w Chicago, komentuje:

„Społeczne determinanty zdrowia to warunki społeczne wynikające z miejsca, w którym ludzie się rodzą, żyją, uczą, pracują i dojrzewają. Młodzi dorośli z potrzebami społecznymi i wysokim ciśnieniem krwi potrzebują większego wsparcia, aby osiągnąć zamierzone cele dotyczące ciśnienia krwi.
Nasze badanie podkreśla, że zajęcie się tymi społecznymi uwarunkowaniami poprzez ukierunkowane strategie zdrowia publicznego jest niezbędne do poprawy wyników oraz zapobiegania długotrwałym chorobom serca i udarowi mózgu w tej wrażliwej populacji”.

Dzieci i młodzież w wieku szkolnym również zmagają się ze zbyt wysokim ciśnieniem krwi

W drugim badaniu naukowcy przyjrzeli się częstości występowania zbyt wysokiego ciśnienia krwi w młodszej grupie wiekowej, obejmującej dzieci w wieku szkolnym i młodzież. Przeaanalizowano ciśnienie krwi i wskaźnik BMI (ang. body mass index) 2600 dzieci w wieku od 8 do 19 lat. Zaobserwowano, że 8,7% populacji badanej miało podwyższone ciśnienie krwi, a 5,4% nadciśnienie tętnicze.

Naukowcy przeanalizowali dane biorąc pod uwagę płeć dzieci, ich pochodzenie etniczne i wskaźnik BMI, aby ustalić, jak te czynniki wpływają na ryzyko wystąpienia zbyt wysokiego ciśnienia krwi. Stwierdzono, że zbyt wysokie ciśnienie krwi częściej występuje u chłopców niż u dziewcząt, a ryzyko rozwoju tej przypadłości wzrasta wraz z wiekiem. Najniższy wskaźnik podwyższonego ciśnienia krwi odnotowano u dzieci pochodzenia latynoskiego, natomiast najwyższy u dzieci z otyłością III stopnia (olbrzymią).

Wiek ma również wpływ na ciśnienie krwi wśród osób młodych. Badanie wykazało, że częstość występowania podwyższonego ciśnienia krwi wzrasta wraz z wiekiem. Podczas gdy wśród uczestników w wieku od 8 do 12 lat podwyższone ciśnienie krwi wystąpiło jedynie u 3,3%, wśród osób w wieku od 18 do 19 lat odsetek ten wzrósł do 16,7%.

Dr Ahlia Sekkarie, epidemiolog z wydziału profilaktyki chorób serca i udarów mózgu w amerykańskich Centrach Kontroli i Zapobiegania Chorobom oraz główna badaczka drugiego badania, mówi:

„Zbyt wysokie ciśnienie krwi może pojawić się w dzieciństwie i stanowi czynnik ryzyka chorób serca i udaru mózgu. Ważne jest, aby kontrolować ciśnienie krwi u młodych ludzi, ponieważ młodzi ludzie z chorobami serca i czynnikami ryzyka udaru są bardziej narażeni na choroby układu krążenia w wieku dorosłym. Dzieciństwo to świetny czas na naukę zdrowych nawyków, które pozwolą ograniczyć te ryzyka”.

Sekkarie zauważa, że otyłość u dzieci - stan, który wiąże się również z chorobami układu krążenia (CVD) - odgrywa znaczącą rolę w rozwoju wysokiego ciśnienia krwi. Wspomina również, że wielu nastolatków wymyka się spod kontroli systemu zdrowia po przejściu z opieki pediatrycznej do dorosłej. Przestają regularnie odwiedzać lekarza pierwszego kontaktu, co powoduje, że nie chodzą na regularne badania przesiewowe.

Zbyt wysokie ciśnienie krwi u dzieci wiąże się z chorobami układu krążenia w późniejszym wieku

Według CDC choroby serca są obecnie najczęstszą przyczyną zgonów w USA. Co 33 sekundy z powodu chorób serca umiera jedna osoba. Ponieważ wysokie ciśnienie krwi jest jednym z czynników ryzyka chorób serca, rosnąca liczba zachorowań wśród młodzieży wymaga pilnej uwagi.

Niekontrolowane wysokie ciśnienie krwi i wzrost obciążenia mięśnia sercowego mogą doprowadzić do niewydolności serca i uszkodzenia tętnic, które zaopatrują mięsień w tlen, zwiększając ryzyko zawału serca. Uszkodzeniu mogą również ulec małe tętnice, co negatywnie wpływa na inne organy, takie jak nerki i oczy.

W komunikacie prasowym AHA Elaine Urbina, dyrektor ds. kardiologii prewencyjnej w Cincinnati Children's Hospital Heart Institute w stanie Ohio, zauważa, że wiele rodzin i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej nie zdaje sobie sprawy, że wysokie ciśnienie krwi może pojawić się już w dzieciństwie, szczególnie w okresie dojrzewania, a czynnikami ryzyka są nieodpowiedni tryb życia, nadwaga i otyłość.

„Należy zająć się kwestią nadciśnienia tętniczego. W przeciwnym razie będziemy mieć zawały serca i udary mózgu w młodym wieku” -  komentuje. 

W 2023 roku Urbina i zespół naukowców napisali badanie, opublikowane w czasopiśmie Hypertension, na temat nadciśnienia pierwotnego wśród młodzieży. Stwierdzono, że młodzi ludzie, u których w dzieciństwie lub okresie dojrzewania rozwinęło się nadciśnienie pierwotne, mają tendencję do utrzymywania się go w życiu dorosłym, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.

Badanie wskazało również na inne czynniki ryzyka, które oprócz otyłości wiążą się z wysokim ciśnieniem krwi w dzieciństwie, w tym słabej jakości sen, nieoptymalna dieta, kondycja fizyczna i stres środowiskowy.

„Oprócz profilaktyki pierwotnej zaleca się regularne kliniczne monitorowanie ciśnienia tętniczego u wszystkich pacjentów pediatrycznych przy użyciu standardowego protokołu pomiarowego w celu identyfikacji dzieci z podwyższonym ciśnieniem tętniczym i nadciśnieniem. Optymalnym celem dla nastolatków wkraczających w dorosłość jest ciśnienie krwi <120/80 mm Hg" - podsumowali.

Wprowadź zdrowe zmiany do diety swojego dziecka

Jak wspomniano w prezentowanych badaniach, nadwaga lub otyłość to istotny czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia wysokiego ciśnienia krwi u dzieci. Według CDC, 14,7 miliona amerykańskich dzieci w wieku od 2 do 19 lat uważa się obecnie za otyłe — stanowi to 19,7% lub prawie jedną piątą wszystkich dzieci w kraju.

Jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy jest nadmierne spożycie żywności wysoko przetworzonej i śmieciowego jedzenia, które są powszechne w dzisiejszej nowoczesnej diecie. Kiedy dzieci stale spożywają te wysoko przetworzone produkty, nie tylko spożywają „puste kalorie”, które powodują przybieranie na wadze, ale także zapoczątkowują katastrofalną kaskadę problemów zdrowotnych mających swoje źródło w dysfunkcji mitochondriów i insulinooporności.

Głównym powodem jest to, że żywność wysoko przetworzona zawiera dużo olejów z nasion, które zawierają kwas linolowy (LA). Ten wielonienasycony tłuszcz (PUFA) jest najbardziej szkodliwym składnikiem współczesnej diety i jest o wiele gorszy niż cukier.

LA jest znaczącym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju wielu chorób, w tym otyłości. Dlatego wyeliminowanie z diety dziecka wszystkich źródeł olejów roślinnych lub ograniczenie ich spożycia do 5 gramów dziennie (lub jeszcze lepiej, do 2 gramów) jest ważną strategią pozwalającą zminimalizować ryzyko wystąpienia otyłości i wysokiego ciśnienia krwi.

Spożywanie dużej ilości przetworzonej żywności, zawierającej przetworzoną sól kuchenną, może również spowodować zaburzenie równowagi między sodem a potasem u dziecka, co w znacznym stopniu przyczynia się do wysokiego ciśnienia krwi.

Wbrew powszechnemu przekonaniu dieta ograniczająca spożycie soli nie jest kluczem do leczenia wysokiego ciśnienia krwi. Gdy ograniczymy spożycie soli, stosunek całkowitego cholesterolu do lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL) pogarsza się, co oznacza, że wzrasta ryzyko chorób serca. Niedobór soli zwiększa również ryzyko wystąpienia insulinooporności, ponieważ jednym ze sposobów, w jaki organizm oszczędza sól, jest podwyższenie poziomu insuliny.

Zamiast tego należy zoptymalizować stosunek sodu do potasu. Potas w organizmie rozluźnia ściany tętnic, zapobiega skurczom mięśni i obniża ciśnienie krwi. Aby to osiągnąć, zadbaj o to, aby dieta Twojego dziecka składała się z pełnowartościowych, nieprzetworzonych produktów, najlepiej ekologicznych i uprawianych lokalnie, co zapewni optymalną zawartość składników odżywczych. Ten rodzaj diety naturalnie dostarcza znacznie większej ilości potasu w stosunku do sodu.

Według AHA: „produkty zawierające potas mogą pomóc kontrolować ciśnienie krwi poprzez osłabianie działania sodu. Im więcej potasu spożywasz, tym więcej sodu usuwasz z organizmu.

Niedobór snu również wiąże się ze zbyt wysokim ciśnieniem krwi u dzieci

Istotna jest również ocena nawyków dziecka związanych z chodzeniem spać, aby kontrolować jego ciśnienie krwi. W badaniu opublikowanym w czerwcu 2024 r. w czasopiśmie Pediatrics naukowcy odkryli, że dzieci, które regularnie nie śpią wystarczająco długo, mają zwiększone ryzyko wystąpienia wysokiego ciśnienia krwi.

Próba obejmowała 539 dzieci i nastolatków w wieku od 4 do 22 lat, ze średnią wieku 14,6 lat. Spośród tych pacjentów 56% spełniało kryteria rozpoznania zbyt wysokiego ciśnienia krwi. Uczestnicy badania, oprócz dokumentowania czasu snu i pobudek, nosili także urządzenia do pomiaru ciśnienia krwi, które dokonywały stałych odczytów 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.

Naukowcy odkryli, że średni czas snu wynosił 9,1 godziny. W zależności od wieku jest to od jednej do czterech godzin krócej niż zalecane. Odkryli również związek między dłuższym czasem snu i lepszymi parametrami ciśnienia krwi w ciągu dnia. Tymczasem późniejsze zasypianie wiązało się z gorszymi parametrami ciśnienia krwi w ciągu dnia.

„Dłuższy czas snu i wcześniejsze zasypianie wiązały się z niższym ciśnieniem krwi. „Sugeruje to, że optymalizacja snu może być ważnym celem interwencji w leczeniu nadciśnienia tętniczego” - podsumowali.

Według dr Amy Kogon, adiunktki w Perelman School of Medicine na Uniwersytecie Pensylwanii i głównej autorki badania, nawet jedna trzecia dzieci w szkole podstawowej nie śpi zalecanej ilości snu. Większość lekarzy udziela rodzicom porad dotyczących wysokiego ciśnienia krwi, ale nie udziela im wystarczających wskazówek na temat snu.

„Zazwyczaj skupiamy się na takich rzeczach jak dieta i ćwiczenia. To kolejna rzecz, o której rodzice powinni pomyśleć, zwłaszcza jeśli dziecko ma wysokie ciśnienie krwi” – powiedziała.

Jedną z najlepszych strategii optymalizacji snu Twojego dziecka jest ograniczenie korzystania przez nie z gadżetów elektronicznych, zwłaszcza przed pójściem spać. Niedawny eksperyment przeprowadzony z udziałem 10 nastolatków wykazał, że gdy dzieci przestały używać swoich smartfonów na miesiąc, jedną z najważniejszych korzyści była zauważalna poprawa snu — w okresie detoksu uczestnicy badania doświadczyli dłuższego snu i lepszej jego jakości.

Istnieją jednak inne pomocne techniki, które mogą pomóc zoptymalizować sen Twojego dziecka."

🔍Źródła i odniesienia