📝W SKRÓCIE

  • Czytanie poprawia funkcjonowanie mózgu, pamięć, koncentrację i rozumienie języka. Badania sugerują, że opóźnia wystąpienie chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, nawet o pięć lat u osób starszych
  • Czytanie przed snem poprawia jakość snu, redukując stres, obniżając tętno i łagodząc napięcie mięśni. Zapewnia wyciszenie przed snem, podobne do medytacji
  • Codzienne czytanie pomaga w redukcji stresu poprzez odwrócenie uwagi od czynników stresogennych i obniżenie poziomu kortyzolu. To zanurzenie się w różnych światach i perspektywach zapewnia psychiczną przerwę od codziennych stresów
  • Czytanie stanowi wyzwanie i ćwiczy wzrok poprzez ćwiczenie mięśni rzęskowych. Według badań czytanie na świeżym powietrzu poprawia funkcjonowanie komórek mózgowych i zwiększa zdolność rozróżniania szczegółów, co korzystnie wpływa na ogólne zdrowie oczu
  • Zastąpienie czasu spędzanego przed ekranem czytaniem książki, zwłaszcza przed snem, zmniejsza szkodliwe narażenie na niebieskie światło. Pomaga utrzymać prawidłową produkcję melatoniny oraz wspiera prawidłowy cykl snu i czuwania

🩺Według dr. Mercoli

Jaką ostatnią dobrą książkę przeczytałeś i ile książek przeczytałeś już w tym roku? Jeśli Twoja odpowiedź brzmi więcej niż 10, to świetnie — przeciętny Amerykanin czyta 12 książek rocznie.

Czytanie to jedno z moich ulubionych zajęć, ponieważ nie tylko uczy i bawi, ale jest także jednym z najbardziej ekonomicznych hobby, jakie można uprawiać. Otwiera Cię na nowe światy, poszerza Twoje słownictwo i pozwala stać się bardziej kreatywnym i pomysłowym.

Korzyści płynące z codziennego czytania wykraczają poza zajęcie myśli i zapewnienie rozrywki – ma ono głęboki wpływ na różne obszary zdrowia, w tym na funkcjonowanie mózgu, jakość snu, a nawet poziom stresu.

Czytanie poprawia funkcjonowanie mózgu i zapobiega chorobom neurodegeneracyjnym

Jedną z najbardziej zauważalnych korzyści czytania jest poprawa funkcji poznawczych. Czytanie pobudza umysł, rozwijając różne obszary mózgu, takie jak pamięć, koncentracja i inne.

Według artykułu opublikowanego w serwisie Medium, codzienne czytanie jest dla mózgu jak chodzenie na siłownię — nawet kilka minut czytania, nieważne, czy chodzi o kilka stron, czy rozdział czy dwa, pomoże mózgowi zachować dobrą formę. Powyższy film świetnie wyjaśnia korzystny wpływ czytania na umysł:

„Regularne czytanie zwiększa łączność w korze skroniowej, obszarze mózgu odpowiedzialnym za rozumienie języka. Ta zwiększona łączność nie tylko poprawia naszą zdolność rozumienia i przetwarzania języka, ale także wzmacnia empatię i inteligencję emocjonalną, gdy wchodzimy w interakcje z różnymi postaciami i otoczeniami.
Gdy wczuwamy się w doświadczenia i emocje bohaterów, nasz mózg symuluje te sytuacje, co może prowadzić do poprawy umiejętności rozwiązywania problemów i głębszego zrozumienia ludzkich zachowań”.

Istnieją badania potwierdzające korzystny wpływ czytania na funkcjonowanie mózgu. Na przykład, badanie przeprowadzone w 2021 roku przez naukowców z Chicago wykazało, że czytanie i wykonywanie innych czynności poznawczych (takich jak gry planszowe i rozwiązywanie zagadek) pomaga opóźnić wystąpienie choroby Alzheimera u osób starszych nawet o pięć lat. 

Badanie, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Neurology, objęło 1978 seniorów o średniej wieku 80 lat, których obserwowano średnio przez siedem lat. Uczestnicy badania wykonali testy poznawcze pozwalające ustalić, czy rozwinęła się u nich demencja. Zaobserwowano, że u uczestników z wysoką aktywnością poznawczą demencja rozwijała się średnio w wieku 94 lat, podczas gdy u osób z niską aktywnością poznawczą rozwijała się ona średnio w wieku 89 lat. Robert S. Wilson, jeden z autorów badania, powiedział:

„Dobrą wiadomością jest to, że nigdy nie jest za późno, aby zacząć podejmować niedrogie i dostępne formy aktywności, które uwzględniliśmy w naszym badaniu. Nasze odkrycia wskazują, że korzystne może być rozpoczęcie takich działań nawet w wieku 80 lat, aby opóźnić wystąpienie demencji związanej z chorobą Alzheimera.

Do tych samych wniosków doprowadziło 14-letnie badanie opublikowane w czasopiśmie International Psychogeriatrics — częste czytanie chroni funkcje poznawcze osób starszych. Zdaniem naukowców:

„Osoby czytające częściej (≥1 raz w tygodniu) rzadziej wykazywały pogorszenie funkcji poznawczych po sześciu latach (skorygowany iloraz szans [AOR]: 0,54; 95% przedział ufności [CI]: 0,34–0,86), 10 latach (AOR: 0,58, 95% CI: 0,37–0,92) i 14 latach (AOR: 0,54, 95% CI: 0,34–0,86); w 14-letniej obserwacji zaobserwowano zmniejszone ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych u osób starszych czytających częściej w porównaniu z osobami czytającymi rzadziej niezależnie od poziomu wykształcenia”.

Czytanie przed snem poprawia jakość snu

Osoby, które czytają książkę codziennie, zazwyczaj robią to przed snem, a wielu rodziców wyrabia nawyk (i doświadczenie zbliżające) czytania dzieciom przed położeniem spać. Dzieje się tak, ponieważ czytanie uspokaja umysł — pozwala oderwać się od stresorów, których doświadczyłeś w ciągu dnia, i zmniejsza nadmierne rozmyślanie.

Jak wynika z przytoczonego filmu, czytanie spowalnia również tętno i zmniejsza napięcie mięśni, co jest niezbędne dla dobrej jakości snu. Ponadto, tworzy formę zaangażowania poznawczego podobną do medytacji, pozwalając na płynne przejście w stan sprzyjający zaśnięciu.

Badanie z 2021 roku, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Trials, dotyczyło wpływu czytania przed snem na jakość snu. Uczestników podzielono na dwie grupy: grupa interwencyjna miała za zadanie czytać książkę przed snem, natomiast grupa kontrolna nie czytała przed snem.

W grupie interwencyjnej u 42% uczestników zaobserwowano poprawę jakości snu; w grupie kontrolnej taki sam efekt wystąpił jedynie u 28% uczestników.

„Czytanie w łóżku przed snem nie tylko potencjalnie poprawia ogólną jakość snu, ale osoby z grupy czytającej mają także mniej problemów z zasypianiem. Choć zaobserwowaliśmy wyższy wskaźnik senności w ciągu dnia u osób, którym przydzielono czytanie książki w łóżku, różnica ta była niewielka i prawdopodobnie nie będzie miała większego wpływu na senność danej osoby w ciągu dnia w praktyce” - zauważyli naukowcy.

Codzienny nawyk czytania pomaga w walce ze stresem

Wiele osób uważa czytanie za formę terapii i słusznie — w rzeczywistości zaledwie kilka minut, godzina lub dwie czytania dziennie pomagają oczyścić umysł ze wszystkich stresujących zdarzeń, zapewniając tak bardzo potrzebną przerwę. Jak wyjaśniono w filmie:

„Kiedy czytamy, zanurzamy się w różnych światach, perspektywach i narracjach, co odwraca naszą uwagę od bieżącego stresu i pozwala nam się zrelaksować. Ta psychologiczna zmiana jest pierwszym krokiem w redukcji stresu, ponieważ czytanie książki wymaga skupienia, odwrócenia uwagi od czynników stresogennych i obniżenia produkcji hormonów stresu, takich jak kortyzol.

Podstawową rolą kortyzolu w organizmie jest podwyższanie poziomu cukru we krwi, gdy w organizmie znajduje się niewystarczająca ilość glukozy, a wątroba nie dysponuje wystarczającymi rezerwami glikogenu. To mechanizm obronny organizmu, który nie pozwala, by poziom glukozy spadł niebezpiecznie nisko i nie doprowadził do śpiączki hipoglikemicznej.

Jednak mechanizm działania kortyzolu przyczynia się także do stanu zapalnego, dlatego jego podwyższony poziom jest niepożądany.

Ostatecznie więc, jeśli Twój organizm produkuje duże ilości kortyzolu z powodu przewlekłego stresu lub w celu zrekompensowania niedoboru glukozy w organizmie (z powodu małej ilości zdrowych węglowodanów w diecie), nie jest to stan, w którym chcesz pozostawać przez dłuższy czas, jeśli chcesz żyć długo i zdrowo. Wprowadzając w życie nawyk codziennego czytania, możesz obniżyć poziom tego hormonu stresu. Według artykułu opublikowanego w Medium:

„Wysoki poziom kortyzolu, często będący skutkiem przewlekłego stresu, może siać spustoszenie zarówno w zdrowiu fizycznym, jak i psychicznym. Znalezienie skutecznych sposobów na relaks i odprężenie jest ważne dla kontrolowania poziomu kortyzolu i poprawy ogólnego samopoczucia. Często pomijaną, ale niezwykle skuteczną metodą jest przeczytanie dobrej książki, zwłaszcza beletrystyki, przed snem.

Czytanie stanowi wyzwanie i trenuje wzrok

Nawet jeśli czytasz książkę siedząc nieruchomo, ćwiczy się jedną część ciała — oczy. Twoje oczy nieustannie się poruszają, gdy przenosisz wzrok z jednego wiersza na drugi i z powrotem. Ćwiczenie to stanowi wyzwanie dla oczu i ćwiczy mięśnie rzęskowe — część oka, która odpowiada za zdolność wyraźnego widzenia obiektów znajdujących się w różnej odległości.

Jak zauważono w filmie: „[Czytanie] może poprawić zdolność oka do przechodzenia między ostrością widzenia bliskiego i dalekiego, proces ten znany jest jako „akomodacja”, który może pogarszać się z wiekiem lub dłuższym czasem spędzonym przed ekranem”.

Ważne jest jednak, aby wykonywać tę czynność w odpowiednich okolicznościach i warunkach oświetleniowych. Aby uniknąć przeciążenia oczu, czytaj przy odpowiednim oświetleniu. Badanie z 2021 r. wykazało, że czytanie na świeżym powietrzu korzystnie wpływa na wzrok, ponieważ poprawia funkcjonowanie komórek mózgowych odpowiedzialnych za widzenie i ułatwia rozróżnianie szczegółów. Główny autor badania, dr Hamed Rahimi-Nasrabadi, komentuje:

„Wyniki badania wskazują, że teraz możesz czuć się dobrze, decydując się na lekturę ulubionej książki na świeżym powietrzu. Można powiedzieć, że naukowo udowodniono, iż kontrast wizualny zwiększa się na zewnątrz, dlatego czytanie w jasnym świetle skuteczniej stymuluje mózg, pozwala lepiej widzieć litery i korzystnie wpływa na wzrok.

Czytanie książek zmniejsza korzystanie z gadżetów przed snem

Kolejną istotną zaletą czytania książek jest to, że możesz poświęcić mniej czasu gadżetom elektronicznym. Większość ludzi dzisiaj nie jest w stanie przeżyć całego dnia bez telefonu. Najnowsze statystyki wskazują, że osoby w wieku od 16 do 64 lat spędzają aż 6 godzin i 35 minut dziennie, korzystając ze swoich urządzeń elektronicznych.

Szczególnie problematyczne jest korzystanie z urządzeń elektronicznych przed snem. Jak wynika z danych National Sleep Foundation, robi to 70% dorosłych i 75% dzieci. Jeśli myślisz, że przewijanie ekranu telefonu do momentu, aż poczujesz senność, wydaje się nieszkodliwe, to faktem jest, że niebieskie światło emitowane przez te urządzenia elektroniczne zakłóca produkcję melatoniny oraz zaburza cykl snu i czuwania.

Ponadto korzystanie z gadżetów w sypialni oznacza narażenie na działanie pól elektromagnetycznych (EMF) wytwarzanych przez urządzenia elektroniczne, które uszkadzają mitochondria, wywołując uszkodzenia oksydacyjne.

Zamiast więc używać telefonu, aby wywołać senność przed pójściem spać, kontynuuj czytanie książki od miejsca, w którym ostatnio skończyłeś. Nawet 10–20 minut czytania wystarczy poprawić jakość snu.

Popraw swoje zdrowie — uczyń czytanie codziennym nawykiem

Ze względu na szybkie tempo życia, do którego przywykliśmy, znalezienie czasu na zatrzymanie się, aby usiąść i poczytać dobrą książkę jest często uważane za rozpieszczającą przyjemność. Nie powinieneś jednak czuć się winny, że wyciszasz się i spędzasz czas z dobrą książką. Korzyści płynące z czytania są ogromne, gdyż wspomaga ono rozwój osobisty, zdrowie psychiczne i zdolności poznawcze. Oto kilka dodatkowych korzyści, jakie odniesiesz dzięki wyrobieniu nawyku czytania.

• Poprawia zdolność skupienia uwagi — czytanie pozwala skupić się na jednej czynności. We współczesnym świecie, w którym wykonywanie wielu zadań na raz jest normą, umiejętność skupienia się na jednej rzeczy na raz pomaga pozbyć się niepotrzebnego stresu. Jak zauważono w artykule opublikowanym w The Hearty Soul:

„Czytanie jest czynnością aktywną, która wymaga całkowitego skupienia na podejmowaniu decyzji, które fragmenty przeczytać jako pierwsze, a które pominąć. Będziesz zdumiony, w jak dużym stopniu 20 minut czytania dziennie jest w stanie poprawić Twoją koncentrację”.

• Rozwija Twoją kreatywność — poznawanie nowych światów, perspektyw i poszerzanie wiedzy pobudza wyobraźnię, którą możesz wykorzystać w codziennych zadaniach, a także pomaga w doskonaleniu umiejętności rozwiązywania problemów.

• Pomaga w nawiązywaniu kontaktów towarzyskich — wykorzystaj świeże pomysły i nową wiedzę, którą zyskasz dzięki czytaniu, aby rozpoczynać rozmowy lub uczestniczyć w dyskusjach w swoim kręgu towarzyskim.

• Poprawia umiejętność pisania — czytanie książek różnych gatunków, napisanych przez różnych autorów, pozwala poznać styl pisania innych autorów, co może być inspiracją do doskonalenia własnych umiejętności.

Niektórym ludziom trudno jest zacząć czytać. Jednym z najlepszych sposobów, aby uczynić z tego regularną część swojego życia, jest wpasowanie tego w swój harmonogram, zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy — jak podkreślono powyżej, oba te czynniki przynoszą ogromne korzyści. Poświęć 10–15 minut dziennie na czytanie.

Innym świetnym pomysłem jest stworzenie kącika czytelniczego — wygospodaruj w domu miejsce na mini-bibliotekę, w której będziesz mieć łatwy dostęp do ulubionych lektur. Na koniec, najlepiej czytać to, co się kocha — wybierając książki, które wzbudzają Twoje zainteresowanie, zwiększasz szansę, że przeczytasz je od deski do deski.

🔍Źródła i odniesienia