Utlenianie tłuszczu – ukryty czynnik przyspieszający starzenie się i rozwój chorób

📝W SKRÓCIE

• Wzmożone utlenianie tłuszczów wiąże się ze starzeniem komórek, czyli procesem, w którym komórki przestają się dzielić, co przyczynia się do starzenia organizmu i rozwoju chorób związanych z wiekiem. Przejście z metabolizmu glukozy na metabolizm tłuszczów przyspiesza ten proces
• ROS to produkty uboczne metabolizmu, które mogą uszkadzać komórki. Odgrywają znaczącą rolę w promowaniu starzenia się, częściowo poprzez zmiany w ekspresji genów, co może prowadzić do różnych schorzeń związanych z wiekiem
• Przestawienie organizmu z glukozy na tłuszcz jako źródła energii może prowadzić do dysfunkcji komórek i zwiększenia ryzyka chorób związanych ze starzeniem się.
• Niektóre leki mogą naśladować efekty zwiększonego utleniania tłuszczu, zaostrzając w ten sposób starzenie się komórek i dysfunkcję
• Strategie mające na celu ograniczenie utleniania tłuszczów i przyspieszenie metabolizmu glukozy mogą pomóc opóźnić starzenie się i poprawić ogólny stan zdrowia. Obejmuje to wprowadzenie zmian w diecie i innych podejść mających na celu utrzymanie równowagi metabolicznej

🩺Według dr. Mercoli

Czy wiesz, że sposób, w jaki Twój organizm spala tłuszcz, może bezpośrednio wpływać na szybkość starzenia się i rozwój chorób związanych z wiekiem? Okazuje się, że wzmożone utlenianie tłuszczów wiąże się ze starzeniem komórek – procesem, w którym komórki przestają się dzielić, co przyczynia się do starzenia organizmu i rozwoju chorób związanych z wiekiem – a przejście z metabolizmu glukozy na metabolizm tłuszczów przyspiesza ten proces.

Nie są to dobre wieści dla osób stosujących dietę ketogeniczną o niskiej zawartości węglowodanów, które są zachwycone rzekomymi korzyściami zdrowotnymi jakie daje stan ketozy. Choć krótkie okresy postu, trwające np. 12–16 godzin, są dopuszczalne, stałe poleganie na tłuszczach jako źródle paliwa to przepis na długoterminową katastrofę zdrowotną.

Rola starzenia się komórek w procesie starzenia

Starzenie się komórek odgrywa kluczową rolę w procesie starzenia. Kiedy komórki osiągają stan, w którym nie mogą się już dzielić, zaczynają wydzielać szkodliwe substancje, które przyczyniają się do pogorszenia stanu organizmu. Na proces ten w dużym stopniu wpływają takie czynniki, jak telomery, które chronią DNA, i ścieżki antyonkogenowe, które mogą wywołać starzenie się, zapobiegając nowotworom.

Reaktywne formy tlenu (ROS) odgrywają w tej historii ważną rolę. Wysoki poziom ROS może uszkadzać komórki, powodując ich starzenie się i przyspieszając proces starzenia organizmu. Te cząsteczki nieustannie działają w Twoim organizmie, a ich równowaga jest niezbędna do zachowania zdrowia w miarę starzenia się. Oddziaływanie na te starzejące się komórki może okazać się kluczem do opóźnienia procesu starzenia i poprawy ogólnego stanu zdrowia.

Kiedy zrozumiesz związek między utlenianiem tłuszczu a starzeniem się, zrozumiesz, dlaczego przestawienie metabolizmu z tłuszczu na glukozę może mieć tak znaczący wpływ na proces starzenia.

Badanie wpływu utleniania tłuszczów na starzenie się

Utlenianie tłuszczu, czyli proces, w którym organizm rozkłada kwasy tłuszczowe, aby uzyskać energię, jest coraz częściej wiązane z dysfunkcją komórek i rozwojem chorób. Ta ścieżka metaboliczna, choć ważna dla produkcji energii, może mieć negatywne skutki, gdy dominuje nad utlenianiem glukozy. Zmiana źródła energii z glukozy na tłuszcz jest szkodliwa, ponieważ zaburza równowagę metabolizmu komórkowego i przyspiesza starzenie się.

Nie można przecenić roli reaktywnych form tlenu (RFT) w tym procesie. ROS to produkty uboczne metabolizmu tlenu, które w nadmiarze wywołują stres oksydacyjny i uszkadzają składniki komórkowe, wprowadzając komórki w stan starzenia. Stres oksydacyjny nasila się na skutek zwiększonego utleniania tłuszczu, gdyż generuje on więcej ROS w porównaniu z metabolizmem glukozy.

Korzyści wynikające z priorytetowego traktowania utleniania glukozy są znaczące. Utrzymując równowagę pomiędzy metabolizmem glukozy i tłuszczów, zmniejszasz stres oksydacyjny w organizmie, poprawiasz funkcjonowanie komórek i opóźniasz wystąpienie chorób związanych z wiekiem. Podejście to nie tylko sprzyja ogólnemu zdrowiu, ale także jest zgodne z holistycznym spojrzeniem na starzenie się, zgodnie z którym zdrowie metaboliczne odgrywa kluczową rolę w długowieczności i jakości życia.

Utlenianie kwasów tłuszczowych w mitochondriach przyspiesza starzenie się komórek

Najnowsze badania opublikowane w czasopiśmie Science Advances ujawniły, że sposób, w jaki nasze komórki spalają tłuszcz, bezpośrednio wpływa na proces starzenia. Krótko mówiąc, odkryto, że przejście z utleniania glukozy na utlenianie kwasów tłuszczowych prowadzi do starzenia się komórek poprzez zmianę metabolizmu energetycznego mitochondriów.

Kiedy w komórkach dochodzi do uszkodzenia DNA, rozpoczyna się reakcja łańcuchowa w mitochondriach – elektrowniach komórkowych. Uszkodzenie to aktywuje białko o nazwie BNIP3, które odgrywa kluczową rolę w tym procesie. BNIP3 modyfikuje mitochondria, co sprawia, że spalają one więcej kwasów tłuszczowych, aby uzyskać energię.

W miarę jak spalanie kwasów tłuszczowych wzrasta, dochodzi do gromadzenia się cząsteczki o nazwie acetylo-CoA. Nagromadzenie to jest istotne, ponieważ acetylo-CoA wpływa na sposób ekspresji naszych genów.

Dokładniej rzecz ujmując, acetylo-CoA wspomaga dodawanie grup chemicznych do histonów – białek, wokół których owija się nasze DNA. Ta modyfikacja zwiększa ekspresję białka p16, które sygnalizuje komórkom, że mają przestać się dzielić i wejść w stan starzenia.

Co ciekawe, badanie wykazało również, że sztuczne zwiększenie utleniania kwasów tłuszczowych za pomocą niektórych leków może wywołać proces starzenia. Sugeruje to, że manipulowanie spalaniem tłuszczu w komórkach może mieć wpływ na starzenie się i rozwój chorób związanych z wiekiem.

FAO konkuruje z utlenianiem glukozy, zakłócając metabolizm

Utlenianie kwasów tłuszczowych (FAO) bezpośrednio konkuruje z utlenianiem glukozy w komórkowych szlakach energetycznych. W normalnych warunkach głównym paliwem jest glukoza, ale gdy poziom FAO wzrasta, zaczyna ona zajmować szlaki metaboliczne, z których zazwyczaj korzysta glukoza. Konkurencja ta skutkuje mniejszym utlenianiem glukozy, co powoduje nadmiar acetylo-CoA z FAO.

Nadmiar acetylo-CoA wynikający ze zwiększonego FAO wspomaga acetylację histonów, co wpływa na ekspresję genów związaną z procesami starzenia.

Co więcej, nadmiar acetylo-CoA zakłóca cykl Krebsa, prowadząc do nagromadzenia elektronów w łańcuchu transportu elektronów, co zaburza funkcje komórkowe i przyspiesza starzenie się. To nagromadzenie nadmiaru elektronów znane jest jako stres redukcyjny. Dzieje się tak, jakby układy organizmu zostały przeciążone energią, której nie potrafią odpowiednio wykorzystać, co z czasem prowadzi do spadku wydajności i powstawania uszkodzeń.

Jak wyjaśniono w prezentowanym badaniu, ROS, często błędnie uważane za szkodliwe produkty uboczne, w rzeczywistości są wskaźnikami stresu redukcyjnego w komórkach. W przeciwieństwie do stresu oksydacyjnego, który wiąże się z nadmiarem utleniaczy, stres redukcyjny występuje wtedy, gdy zaburzenia równowagi sprzyjają reakcjom redukcyjnym. Zwiększone stężenie FAO przyczynia się do wytwarzania ROS poprzez procesy mitochondrialne, co może powodować starzenie się komórek.

Badanie wykazało również, że wzrost FAO obniża stosunek FAD/FADH, powodując gromadzenie się elektronów i ich przepływ w odwrotnym kierunku. Zjawisko to znane jest jako stres redukcyjny i również powoduje zwiększenie produkcji ROS. Wpływa również na stosunek NAD+/NADH w mitochondriach, nasilając stres metaboliczny. Ciągły odwrotny przepływ elektronów zasadniczo tworzy błędne koło, które stale zakłóca metabolizm komórkowy, popychając komórki w kierunku dysfunkcji i starzenia się.

Co ciekawe, badania wykazały, że nawet tłuszcze nasycone, które są na ogół bardziej stabilne i mniej podatne na utlenianie niż tłuszcze nienasycone, mogą nadal pobudzać metabolizm w kierunku zwiększenia FAO. W badaniu wykorzystano oktanian, nasycony tłuszcz o średniej długości łańcucha, aby wykazać, że wysokie spożycie tłuszczów nasyconych może wywołać zmiany metaboliczne podobne do tych, które są wywoływane przez tłuszcze nienasycone.

Jak podkreślałem w wielu poprzednich artykułach, spożywanie zbyt dużej ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych może prowadzić do poważnych uszkodzeń komórek. Kiedy wielonienasycone kwasy tłuszczowe wchodzą w interakcję z ROS, np. rodnikami hydroksylowymi, ulegają procesowi zwanemu peroksydacją lipidów. Reakcja ta rozkłada tłuszcze, powodując ich gromadzenie się w ważnych częściach komórek, w tym błonach komórkowych i mitochondriach.

Nagromadzenie tych substancji zaburza normalne funkcje komórek i obniża ich zdolność do wytwarzania odpowiedniej ilości energii. Niedostateczna produkcja energii jest z kolei czynnikiem przyczyniającym się do większości przewlekłych problemów zdrowotnych.

Jako przykład można podać peroksydację lipidów wywołaną przez nadmiar wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, która skutkuje powstawaniem szkodliwych cząsteczek zakłócających sygnalizację insuliny. Tego typu zakłócenia prowadzą do insulinooporności, w której komórki nie reagują już skutecznie na insulinę. W konsekwencji wychwyt glukozy przez komórki zostaje zaburzony, co powoduje wzrost poziomu cukru we krwi i zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.

Gromadzenie się kropelek lipidów w wątrobie, czyli schorzenie znane jako stłuszczenie wątroby, jest kolejnym bezpośrednim skutkiem wysokiego spożycia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

Nadmierne spożycie kwasu linolowego (LA), powszechnego wielonienasyconego kwasu tłuszczowego występującego w wielu olejach roślinnych, wielokrotnie wiązano z otyłością. Nadmierne spożycie LA zaburza metabolizm, przez co trudniej jest utrzymać zdrową wagę. Wyeliminowanie olejów roślinnych z diety stanowi zatem skuteczną strategię kontrolowania otyłości i zmniejszania ryzyka jej wystąpienia.

Niektóre leki zaostrzają te zaburzenia metaboliczne

Badanie wykazało również, że niektóre powszechnie stosowane leki, takie jak doksorubicyna i fenofibrat, mogą naśladować skutki zwiększonego stężenia FAO, prowadząc do podobnych problemów metabolicznych. Wykazano, że doksorubicyna, lek przeciwnowotworowy, wywołuje starzenie się organizmu poprzez aktywację FAO, co przyspiesza starzenie i przyczynia się do wtórnych problemów zdrowotnych.

Fenofibrat, stosowany w celu obniżenia poziomu lipidów, wspomaga również FAO i redukcję stresu, zwiększając ryzyko wystąpienia chorób, którym ma zapobiegać. Wyniki te wskazują, że niektóre leki mogą nieumyślnie przyspieszać proces starzenia poprzez zaburzanie normalnych procesów metabolicznych.

Rozwiązania do zarządzania utlenianiem tłuszczu i promowania zdrowego starzenia się

Jeśli zauważasz oznaki starzenia się organizmu lub czujesz się bardziej zmęczony niż zwykle, zwrócenie uwagi na utlenianie tłuszczów w organizmie może przynieść znaczącą poprawę. Oto cztery kroki, które możesz podjąć, aby pomóc sobie kontrolować utlenianie tłuszczu i wspierać swoje ogólne zdrowie:

1. Zoptymalizuj spożycie tłuszczu — skoncentruj się na włączeniu do diety większej ilości tłuszczów nasyconych i ograniczeniu wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Wybieraj takie źródła jak masło, ghee i łój pochodzące od zwierząt karmionych trawą, zamiast olejów roślinnych. Te zdrowsze tłuszcze są bardziej stabilne i mniej podatne na utlenianie, dzięki czemu pomagają chronić błony komórkowe i zmniejszać stany zapalne.

2. Wspieraj zdrowie mitochondriów — popraw funkcjonowanie mitochondriów, włączając do swojej kuracji składniki odżywcze, takie jak treonian magnezu i błękit metylenowy o jakości farmaceutycznej. Należy stosować wyłącznie błękit metylenowy w formie kapsułek lub tabletek, pochodzący z apteki produkującej leki recepturowe, przestrzegając zalecanej dawki 5 mg raz dziennie. Tego typu suplementy wspomagają produkcję energii i chronią komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Upewnij się, że stosujesz się do właściwych wytycznych dotyczących dawkowania i skonsultuj się z lekarzem, aby dostosować suplementy do swoich potrzeb.

3. Wprowadź do swojej codziennej diety od 250 do 300 gramów węglowodanów —  Dokonuj wyboru węglowodanów biorąc pod uwagę stan swoich jelit. Dobrymi przystawkami są całe owoce i dobrze ugotowany biały ryż. Jeśli pijesz sok owocowy, pij go powoli i stopniowo, aby uniknąć gwałtownych skoków insuliny.

Jeśli masz zdrowe jelita, skrobia pochodząca z ziemniaków i warzyw korzeniowych będzie dla ciebie doskonałym wyborem. Osoby z poważnie osłabionym zdrowiem jelit powinny pić wodę z dekstrozą, powoli i stopniowo. Takie podejście pomaga utrzymać optymalny poziom glukozy, wspierając efektywny metabolizm tłuszczów bez przeciążania układu trawiennego.

4. Minimalizuj narażenie na działanie utleniaczy środowiskowych — zmniejsz narażenie na działanie zanieczyszczeń, takich jak dym papierosowy.

Zarządzanie utlenianiem tłuszczów w celu spowolnienia starzenia

Podsumowując, zwiększone utlenianie tłuszczów zaburza metabolizm komórkowy, co prowadzi do przyspieszonego starzenia się i rozwoju chorób związanych z wiekiem. Kiedy organizm przestawia się ze spalania glukozy na spalanie tłuszczów, powstaje nierównowaga, która skutkuje stresem redukcyjnym i gromadzeniem się szkodliwych cząsteczek, takich jak ROS.

Ta zmiana metaboliczna zaburza cykl Krebsa i funkcje komórkowe, powodując, że komórki przestają się dzielić i przyczyniają się do pogorszenia stanu tkanek.

Ograniczenie spożycia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych pomoże zachować równowagę metaboliczną i zapobiegnie uszkodzeniom komórek. Jednak nawet tłuszcze nasycone spożywane w nadmiarze mogą zaostrzyć ten proces, powodując nadmierne spalanie tłuszczu i stres oksydacyjny. Niektóre leki również wywołują ten proces.

Jeśli chcesz kontrolować utlenianie tłuszczów i wspierać zdrowe starzenie się, ważne jest zoptymalizowanie spożycia tłuszczów poprzez zwiększenie spożycia tłuszczów nasyconych, zrównoważenie spożycia tłuszczów i węglowodanów w celu utrzymania zdrowego poziomu glukozy i ograniczenie narażenia na działanie utleniaczy środowiskowych. Wszystkie te strategie mogą pomóc w zmniejszeniu stresu oksydacyjnego, poprawie funkcjonowania komórek i zapewnieniu długowieczności.

Mądrze jest zastąpić tłuszcze zdrowymi węglowodanami, które możesz tolerować. Zasadniczo należy dążyć do spożycia minimum 250 gramów węglowodanów dziennie, gdyż niższe ilości nie zapewnią optymalnego stanu zdrowia. Ponownie, najbezpieczniejszymi węglowodanami są świeże owoce. Jeśli jednak Twoja flora jelitowa jest poważnie upośledzona, nawet owoce mogą powodować problemy. Więcej szczegółów na temat tego, co zrobić w takim przypadku, znajdziesz w mojej nowej książce „Twój przewodnik po zdrowiu komórkowym: Odkrywanie nauki o długowieczności i radości”.