W jaki sposób mikroplastik gromadzi się w mózgu i innych organach?

📝W SKRÓCIE

• Badania ujawniają, że mikroplastik jest coraz częściej obecny w ludzkich organach, a tkanka mózgowa zawiera od siedmiu do 30 razy więcej mikroplastiku niż tkanki wątroby lub nerek pobrane w badaniach przeprowadzonych w latach 2016 i 2024
• Mikroplastik powstaje w wyniku degradacji plastikowych przedmiotów i wyrobów przemysłowych, przedostając się do oceanów, gleby i powietrza, co sprawia, że jego obecność w naszym środowisku jest praktycznie niemożliwa do uniknięcia
• Nanoplastiki (o wielkości poniżej 100 nanometrów) przenikają przez barierę krew-mózg w ciągu dwóch godzin, przyczyniając się do stanów zapalnych i chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, poprzez przyśpieszenie rozprzestrzeniania beta-amyloidu
• Badania laboratoryjne wskazują, że mikroplastik wpływa na wiele układów organizmu, powodując stany zapalne układu pokarmowego, problemy z oddychaniem, zaburzenia endokrynologiczne i zaburzenia rozrodcze, choć badania na ludziach wciąż stanowią wyzwanie
• Praktyczne sposoby ograniczenia narażenia obejmują filtrowanie wody z kranu, unikanie opakowań plastikowych, noszenie odzieży z włókien naturalnych oraz wybieranie pojemników szklanych lub metalowych zamiast plastikowych

🩺Według dr. Mercoli

Większość ludzi lubi regularnie jeść owoce morza lub brać relaksującą, ciepłą kąpiel. Choć wydają się nieszkodliwe, badania pokazują, że mają w sobie niewidzialnego wroga — mikroplastik. Te maleńkie cząsteczki plastiku, często mniejsze od ziarenka piasku, są coraz bardziej powszechne w naszym otoczeniu. W rzeczywistości znajdują się one teraz w Twoim mózgu i innych organach.

Plastik jest wszędzie, także w Twoim mózgu

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Research Square naukowcy starali się ustalić ilość mikro- i nanoplastiku (MNP) obecnego w ciele człowieka. W ramach eksperymentu zebrano łącznie 51 próbek tkanek wątroby, nerek i mózgu pobranych pośmiertnie w latach 2016–2024. Następnie próbki poddano próbom chemicznym, w wyniku których powstały materiały stałe, a mianowicie ciała stałe na bazie polimerów, które można wykryć za pomocą specjalistycznego sprzętu.

Naukowcy odkryli, że w mózgu znajduje się największe stężenie MNP — około siedem do 30 razy więcej — w porównaniu do próbek wątroby lub nerek. Co więcej, znalezione w mózgu MNP-y mają zwykle wielkość nanometrów i przypominają odłamki. Według autorów badania:

„Nieparametryczna analiza wariancji (Kruskal-Wallis) potwierdziła, że stężenia MNP w mózgach były istotnie większe niż we wszystkich innych tkankach (P<0,0001).

Co więcej, w latach 2016–2024 zaobserwowano znaczący wzrost stężenia MNP zarówno w wątrobie, jak i w mózgu. Dominującym polimerem występującym we wszystkich tkankach był polietylen, który niezależnie od innych wykazywał podobną tendencję wzrostową w latach 2016–2024 w wątrobie i mózgu.

Udział polietylenu w mózgu (74%) okazał się znacznie wyższy niż innych polimerów w porównaniu do wątroby i nerek (44% do 57%), chociaż próbki nerek z 2024 r. również wykazywały zwiększony względny poziom PE (71%)…

Poziomy w wątrobie i nerkach nie były tak wysokie (w porównaniu do mózgu), jak moglibyśmy się spodziewać, ponieważ są to narządy będące „pierwszą linią” wychwytu i usuwania ksenobiotyków. Należy jednak pamiętać, że lipofilowa natura tworzyw sztucznych może ułatwiać ich przetwarzanie przez wątrobę, która odgrywa ważną rolę w wychwytywaniu i przetwarzaniu trójglicerydów i cholesterolu w diecie.

Naukowcy nie zagłębiali się jednak w kwestię wpływu MNP na zdrowie człowieka, zaznaczając, że temat ten lepiej nadaje się do nowego badania.

Skąd bierze się mikroplastik?

Mikroplastik pochodzi z różnych źródeł. Niektóre powstają, gdy większe plastikowe przedmioty, takie jak butelki, torby i opakowania żywności, ulegają rozpadowi pod wpływem światła słonecznego, warunków atmosferycznych i ścierania fizycznego. Wyobraź sobie plastikową butelkę pozostawioną na słońcu — staje się krucha i z czasem rozpada się na coraz mniejsze kawałki. Te fragmenty to mikroplastiki.

W innych przypadkach mikroplastik jest produkowany celowo, na przykład mikrogranulki stosowane w niektórych kosmetykach i produktach do pielęgnacji ciała (mimo że w wielu krajach ich stosowanie jest obecnie zakazane).

Te maleńkie cząsteczki plastiku przedostają się niemal do każdego zakątka środowiska. Znajdują się w naszych oceanach, rzekach i jeziorach, zanieczyszczając wodę i szkodząc życiu morskiemu. Są one również obecne w glebie, gdzie wpływają na wzrost roślin i wchodzą w skład naszej żywności. Nawet powietrze, którym oddychamy, zawiera mikroplastik, który osadza się w płucach podczas wdychania. Tak powszechne skażenie sprawia, że całkowite uniknięcie narażenia na mikroplastiki jest praktycznie niemożliwe.

W przypadku żywności mikroplastik przedostaje się do organizmu różnymi drogami. Zwierzęta morskie, zarówno drapieżniki, jak i ofiary, połykają mikroplastik w oceanie, a cząsteczki te gromadzą się w ich tkankach. Oznacza to, że spożywając owoce morza, spożywasz także mikroplastik.

Podobnie mikroplastik znajdujący się w glebie wchłaniany jest przez rośliny, zaburzając wzrost owoców, warzyw i innych upraw. Opakowania plastikowe używane do żywności i napojów również uwalniają mikroplastik, co dodatkowo zwiększa ryzyko narażenia na jego działanie.

Oprócz jedzenia i wody mikroplastik możesz znaleźć w wielu innych produktach codziennego użytku, z których wiele prawdopodobnie posiadasz. Przykładowo odzież syntetyczna, np. z poliestru i nylonu, podczas prania gubi drobne włókna plastiku. Te mikrowłókna są znaczącym źródłem zanieczyszczenia naszych dróg wodnych mikroplastikiem. Mimo że w wielu krajach zakazano stosowania mikrogranulek, niektóre procesy przemysłowe nadal przyczyniają się do zanieczyszczenia mikroplastikiem.

Mikroplastik i mózg

Jednym z najbardziej niepokojących aspektów zanieczyszczenia mikroplastikiem jest jego zdolność do docierania do mózgu. Mózg chroniony jest przez barierę krew-mózg, która normalnie zapobiega przedostawaniu się wielu szkodliwych substancji do delikatnej tkanki mózgowej. Jednakże nanoplastiki (o wielkości mniejszej niż 100 nanometrów) potrafią przekroczyć tę barierę już po dwóch godzinach od wniknięcia do organizmu.

Obawą jest to, że te mikroskopijne cząsteczki gromadzą się w mózgu z biegiem czasu, w procesie znanym jako bioakumulacja. Chociaż badania dotyczące wpływu MNP na zdrowie nie są jeszcze jednoznaczne, naukowcy wysuwają teorię, że pobudzają one układ odpornościowy, powodując w ten sposób stan zapalny. Przewlekły stan zapalny mózgu wiąże się z różnymi problemami neurologicznymi.

Chociaż badania wciąż trwają, istnieją obawy, że długotrwała ekspozycja na MNP i ich późniejsze gromadzenie się w mózgu może przyczyniać się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera.

Jak zauważono w badaniu na zwierzętach, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Journal of Hazardous Materials, po przekroczeniu bariery krew-mózg nanoplastiki przyczyniają się do neurotoksyczności poprzez przyspieszenie rozprzestrzeniania się peptydów beta-amyloidu, które są głównym białkiem patogennym w tej chorobie.

Nierozwiązana zagadka — badanie wpływu mikroplastiku

Badanie wpływu mikroplastiku na zdrowie ludzi stanowi złożone wyzwanie. Trudno jest ocenić wpływ mikroplastiku na zdrowie człowieka ze względu na obawy etyczne.

Spowodowało to, że naukowcy zaczęli korzystać z badań in vivo, in vitro i na zwierzętach, aby monitorować i badać wpływ mikroplastiku na zdrowie. Jednak na podstawie tych badań jesteśmy teraz w stanie wnioskować o prawdopodobnych konsekwencjach oddziaływania mikroplastiku na zdrowie człowieka. Oto wyniki badania z 2023 r. opublikowanego w czasopiśmie Yonsei Medical Journal:

• Układ pokarmowy — Mikroplastik powoduje podrażnienia układu pokarmowego, co prowadzi do stanu zapalnego i objawów ze strony układu trawiennego. Prowadzi to do zaburzenia równowagi flory jelitowej, objawiającego się bólem brzucha, wzdęciami i zmianami w funkcjonowaniu jelit.
• Układ oddechowy — Wdychanie mikroplastiku powoduje stres oksydacyjny w drogach oddechowych, który prowadzi do kaszlu, kichania i duszności. Z powodu niskiego stężenia tlenu we krwi może również wystąpić zmęczenie i zawroty głowy.
• Zdrowie endokrynologiczne — Mikroplastik zakłóca równowagę hormonalną, zaburzając funkcjonowanie układu endokrynologicznego. Prowadzi to do zaburzeń metabolicznych, problemów rozwojowych, a nawet obniżenia płodności. Dzieje się tak głównie dlatego, że mikroplastiki zwykle zawierają bisfenol A - substancję chemiczną, która ma duży wpływ na zdrowie układu hormonalnego i rozrodczego.

Rozwiązanie problemu zanieczyszczenia mikroplastikiem i jego potencjalnego wpływu na zdrowie wymaga współpracy naukowców, rządów i przemysłu. Naukowcy muszą przeprowadzić więcej badań, aby zrozumieć wpływ plastiku na zdrowie, rządy muszą wdrożyć politykę mającą na celu ograniczenie zanieczyszczenia plastikiem, a przemysł musi opracować bardziej zrównoważone alternatywy dla plastiku.

Biorąc pod uwagę wszechobecność i długotrwałą trwałość mikroplastiku, konieczne jest podjęcie działań mających na celu ograniczenie narażenia na niego, biorąc pod uwagę jego wpływ na całe pokolenia, a nawet wiele pokoleń.

W przyszłości należy przeprowadzić dogłębne badania nad stanem zanieczyszczenia i zagrożeniami związanymi z mikroplastikiem morskim, a także nad korelacją między narażeniem na mikroplastik a chorobami u ludzi. Na podstawie tych ustaleń należy chronić zdrowie ludzi poprzez zapobieganie i zarządzanie mikroplastikiem” – podsumowali naukowcy.

Przejmij kontrolę nad swoim zdrowiem w świecie plastiku

Chociaż badania wciąż trwają, jest już jasne, że obecność obcych, mikroskopijnych obiektów w narządach nie jest korzystna dla zdrowia, ani dla zdrowia kogokolwiek innego. Dlatego ważne jest podjęcie działań zapobiegawczych w celu zminimalizowania narażenia, podczas gdy naukowcy nadal badają długoterminowe skutki.

Rozwiązanie problemu zanieczyszczenia mikroplastikiem wymaga wspólnego wysiłku. Łącząc indywidualne działania z szerszymi zmianami polityki i innowacjami w branży, będziemy zmierzać w kierunku przyszłości z mniejszym zanieczyszczeniem plastikiem i zdrowszym środowiskiem dla wszystkich. Tymczasem wdrażanie praktycznych strategii na poziomie indywidualnym pomoże ograniczyć narażenie na mikroplastik. Oto moje najważniejsze rekomendacje: