Niezrównoważona flora jelitowa została powiązana ze stwardnieniem rozsianym

📝 W SKRÓCIE:

• Badania pokazują, że osoby chore na stwardnienie rozsiane (SM) mają inną florę bakteryjną jelit niż osoby zdrowe – występuje u nich zbyt dużo pewnych typów bakterii, a za mało tych korzystnych
• Stosunek bakterii Bifidobacterium do Akkermansia służy jako biomarker postępu SM, przy czym zależność ta pojawia się konsekwentnie u pacjentów na całym świecie
• Zwykle korzystne bakterie Akkermansia mogą stać się szkodliwe w przypadku SM, gdy poziom Bifidobacterium spadnie, uszkadzając ochronną warstwę mucyny w jelitach i zwiększając stan zapalny
• Wiele badań potwierdza, że u pacjentów z SM występuje niższy poziom korzystnych bakterii, które wytwarzają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, takie jak maślan, które zazwyczaj pomagają zmniejszyć stan zapalny
• Proste zmiany w diecie wspierają zdrowie jelit, w tym odpowiednie spożycie węglowodanów (200–350 gramów dziennie), stopniowe zwiększanie ilości błonnika, jeśli Twoje jelita są zdrowe, oraz unikanie przetworzonej żywności i olejów roślinnych

🩺Według dr. Mercoli

Na świecie około 2,9 miliona ludzi żyje ze stwardnieniem rozsianym (SM) - chorobą, w której układ odpornościowy atakuje ochronną warstwę otaczającą nerwy. Choroba może powodować przewlekłe zmęczenie, problemy z chodzeniem oraz zaburzenia widzenia. Oto zaskakująca część: maleńkie bakterie w Twoich jelitach — mali pomocnicy trawiący Twoją ostatnią przekąskę — wpływają na ryzyko rozwoju stwardnienia rozsianego.

Flora jelitowa przypomina ruchliwe miasto bakterii. Gdy ta równowaga ulega zaburzeniu, wpływa to na znacznie więcej aspektów zdrowia niż tylko układ pokarmowy. Dwa nowe badania wykazują, że ta nierównowaga jest związana ze stwardnieniem rozsianym, co wskazuje na nowe sposoby wykrywania i leczenia tej choroby. W tym artykule dowiesz się, co odkryto w ramach tych badań, jaki ma to związek ze zdrowiem i jakie proste kroki możesz podjąć, aby już dziś zadbać o zdrowie swoich jelit.

Bakterie jelitowe dają wskazówki dotyczące stopnia zaawansowania stwardnienia rozsianego

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie PNAS naukowcy pobrali próbki kału od osób chorych na SM i innych osób bez tej choroby. Dzięki specjalnym narzędziom udało im się stworzyć mapę żyjących tam bakterii — to tak, jakby sprawdzali listę obecności w małej dzielnicy.

Chcieli się dowiedzieć: czy u osób chorych na SM występuje więcej czy mniej pewnych rodzajów bakterii? Czy skłąd flory jelitowej ma związek z tym, jak poważne są objawy stwardnienia rozsianego? Naukowcy zidentyfikowali bakterie na podstawie ich DNA, co pozwoliło im uzyskać wyraźny obraz tego, co żyje w jelitach.

• Co odkryto? — U osób chorych na SM stwierdzono większą liczebność dwóch rodzajów bakterii — Blautia i Akkermansia — niż u osób zdrowych. U osób chorych na SM równowaga między bakteriami Bifidobacterium i Akkermansia była zaburzona. Im niższy był stosunek bakterii rodzaju Bifidobacterium do Akkermansia, tym gorsze wydawały się objawy. To jak huśtawka: gdy jedna strona opadnie za nisko, wszystko zaczyna wymykać się spod kontroli.

• Badania na myszach — W celu sprawdzenia swojej hipotezy, zespół przeprowadził badania na myszach. Zdrowym myszom podano bakterie z rodzaju Blautia pochodzące od pacjentów ze stwardnieniem rozsianym i obserwowano, co się stanie. Wkrótce u myszy stwierdzono mniej pożytecznych bakterii Bifidobacterium, a więcej Akkermansia – zupełnie jak u ludzi ze stwardnieniem rozsianym. U myszy wystąpiły również objawy stanu zapalnego, kluczowego problemu w SM. To jak próba generalna: zmiana w jelitach powoduje reakcję organizmu, która przypomina SM.

• Sprawdzamy to na całym świecie — Naukowcy przyłączyli się również do globalnego badania. Po przebadaniu setek osób z takich miejsc jak USA, Europa i Azja, zaobserwowano utrzymującą się tendencję: niższy stosunek bakterii rodzaju Bifidobacterium do Akkermansia wiązał się z cięższym przebiegiem SM u wszystkich pacjentów. To biomarker jelitowy, który lekarze mogą wykorzystać do przewidywania postępu SM i opracowywania nowych metod leczenia.

W jaki sposób korzystne bakterie stają się szkodliwe w przypadku SM?

Można uważać, że bakterie jelitowe są albo dobre, albo złe, ale to nie jest takie proste – zwłaszcza w przypadku SM. Weźmy na przykład Akkermansia. Bakteria ta zazwyczaj jest pożytecznym bywalcem jelit, jednak u osób chorych na SM może stać się przyczyną kłopotów. Co sprawia, że bakterie z rodzaju Akkermansia przestają być pomocne i stają się szkodliwe?

• Opowieść o dwóch bakteriach — Zarówno bakterie z rodzaju Bifidobacterium, jak i Akkermansia odgrywają rolę w utrzymaniu ochronnej wyściółki jelit, która składa się z substancji zwanej mucyną. Wyobraź sobie śluz jako mur ochronny wokół swojego miasta jelitowego. Bifidobacterium pełni rolę odpowiedzialnego opiekuna — zużywa pewną ilość śluzu, ale produkuje go jeszcze więcej, dzięki czemu ściana pozostaje mocna. Z kolei Akkermansia żywi się wyłącznie śluzem i nie produkuje go. Zwykle nie stanowi to problemu.

Kontrolowane spożycie zapobiega nadmiernemu zgrubieniu warstwy śluzu, co mogłoby mieć szkodliwy wpływ. Działanie Akkermansii pomaga utrzymać zrównoważoną i zdrową barierę śluzową. Natomiast w przypadku SM poziom Bifidobacterium spada, często z powodu stanu zapalnego. Przy niedoborze Bifidobacterium bakteria Akkermansia zużywa zbyt dużo śluzu, co osłabia warstwę ochronną jelita. Prowadzi to do nasilenia się stanu zapalnego, który pogarsza objawy SM.

• Dlaczego to ważne? — Zrozumienie, w jaki sposób korzystne bakterie, takie jak Akkermansia, stają się szkodliwe w przypadku SM, podkreśla delikatną równowagę flory jelitowej. Przypomina to nam, że utrzymanie równowagi flory bakteryjnej jelit jest kluczowe dla ogólnego stanu zdrowia.

Całościowy obraz zmian jelitowych w SM

W innym artykule naukowcy przeanalizowali 12 badań dotyczących stwardnienia rozsianego i bakterii jelitowych, wszystkie przeprowadzone po 2020 roku. Zamiast przeprowadzać nowe badania, przeanalizowano istniejące wyniki w celu znalezienia wzorców. Pytanie brzmiało: czy osoby chore na SM mają inną florę jelitową niż osoby bez tej choroby?

• Zaburzona równowaga bakteryjna — U osób chorych na SM często występowała mniejsza liczba pożytecznych bakterii — takich jak Bifidobacterium, Roseburia i Faecalibacterium — a większa liczba innych bakterii, takich jak Akkermansia i Blautia. Kiedy równowaga bakterii jelitowych zostaje zaburzona, zjawisko to nazywa się dysbiozą lub brakiem równowagi bakterii jelitowych.

• Brakujące substancje pomocnicze i stan zapalny — Brakujące bakterie normalnie wytwarzałyby pomocne związki zwane kwasami tłuszczowymi o krótkim łańcuchu (SCFA), zwłaszcza jeden zwany maślanem. SCFA łagodzą stany zapalne w organizmie. U pacjentów ze stwardnieniem rozsianym stężenie maślanu było niższe, co powodowało nasilenie się stanu zapalnego i atakowanie nerwów.

• Wskazówka dotycząca zagadki SM — To badanie nie dowodzi, że zmiany w jelitach są przyczyną SM, ale jest to biomarker. Stałe zmiany w składzie bakterii i mniejsza ilość krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, takich jak maślan, sugerują, że jelita mogą odgrywać rolę w rozwoju SM. Potwierdza to również teorię, że naprawa jelit może złagodzić objawy lub spowolnić przebieg SM.

Naukowcy sądzą, że te markery jelitowe mogą zapoczątkować duże zmiany. Wyobraź sobie szybki test sprawdzający stan flory bakteryjnej jelit, który pozwoli wykryć SM na wczesnym etapie lub sprawdzić, jak przebiega choroba. Na horyzoncie mogą pojawić się także nowe metody leczenia — takie jak specjalne probiotyki — które wzmocnią określone rodzaje korzystnych bakterii i złagodzą stany zapalne. Jeszcze wcześnie, ale przyszłość wygląda obiecująco.

Małe kroki, które możesz podjąć

Badania już trwają — zespoły testują koncepcje oparte na florze jelitowej w laboratoriach na całym świecie. To krok dający nadzieję każdemu, kogo dotknęło SM. Ale nie musisz czekać. Zacznij dbać o swoje jelita już dziś, stosując się do tych prostych wskazówek:

• Wybieraj węglowodany rozważnie — Węglowodany odgrywają kluczową rolę w dostarczaniu komórkom energii, zwłaszcza że glukoza to substancja, którą Twoje mitochondria (elektrownie w Twoich komórkach) uwielbiają wykorzystywać. Aby zadbać o zdrowie jelit, staraj się spożywać około 200–350 gramów węglowodanów dziennie, jeśli jesteś przeciętną osobą dorosłą, lub nieco większą ilość, jeśli jesteś bardzo aktywny. Ten krok dodaje Ci energii i wspomaga zdrowie jelit, co ma znaczenie w łagodzeniu objawów SM.

Zacznij powoli od łagodniejszych opcji, takich jak biały ryż lub całe owoce, aby pozwolić jelitom przystosować się bez powodowania problemów. Jeśli zdrowie Twoich jelit jest zagrożone, zbyt duża ilość błonnika będzie jedynie pożywką dla patogennych bakterii, pogarszając objawy. W miarę poprawy stanu jelit dodawaj do diety więcej warzyw, produktów pełnoziarnistych lub skrobi.

• Gdy Twoje jelita poczują się lepiej, jedz więcej błonnika — Błonnik jest głównym paliwem dla pożytecznych mikroorganizmów jelitowych, umożliwiającym im produkcję SCFA, takich jak maślan, które wzmacniają barierę jelitową. Jedz także więcej skrobi opornych, np. ugotowane i ostudzone ziemniaki lub zielone banany — pobudzają one produkcję maślanu.

• Unikaj olejów roślinnych i przetworzonej żywności — Współczesna dieta obfituje w przetworzoną żywność bogatą w oleje roślinne, które utrudniają komórkom produkcję energii, zaburzając tym samym równowagę flory bakteryjnej jelit. Te oleje — podobnie jak te zawarte w smażonych potrawach, sosach i dressingach sałatkowych — zawierają substancję zwaną kwasem linolowym (LA), który działa na mitochondria jak trucizna. Przejście na zdrowe tłuszcze, np. ekologiczne masło lub masło klarowane ghee, sprawia, że wszystko funkcjonuje sprawnie.

Te drobne zmiany sumują się, dając jelitom i organizmowi szansę w walce, podczas gdy nauka nadal bada związek między jelitami a SM. Choć SM często przypomina układankę, w której brakuje elementów, intuicja podpowiada pewne odpowiedzi. To nie jest pełen obraz, ale to dobry początek.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące mikrobiomu jelitowego i stwardnienia rozsianego

P: Czy moje bakterie jelitowe mogą pomóc lekarzom zrozumieć lub przewidzieć SM?

O: Badania sugerują, że określone wzorce bakterii jelitowych, takie jak stosunek Bifidobacterium do Akkermansia, mogą stanowić swoisty biomarker, który lekarze mogliby wykorzystać do przewidywania przebiegu SM lub do opracowania nowych metod leczenia w przyszłości.

P: Jakie produkty spożywcze są najlepsze dla zdrowia jelit?

A: Jeśli masz zdrowe jelita, jedz dużo produktów bogatych w błonnik, np. całe owoce i warzywa – odżywią one korzystne bakterie. Jeśli jednak obecnie masz problemy z jelitami, zacznij od łagodniejszych opcji, takich jak biały ryż i owoce.

Na początku powstrzymaj się od spożywania produktów bogatych w błonnik, ponieważ przy dużej liczbie niekorzystnych bakterii zbyt duża ilość błonnika powoduje gromadzenie się szkodliwych toksyn. Gdy tylko stan Twoich jelit się poprawi, zwiększenie spożycia błonnika pomoże pożytecznym mikrobiom jelitowym wytwarzać krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, takie jak maślan, które wzmacniają barierę jelitową.

P: Jak mogę zwiększyć liczbę korzystnych bakterii jelitowych?

A: Staraj się spożywać dziennie od 200 do 350 gramów zdrowych węglowodanów, gdyż dostarczają one energii Twoim komórkom i wspomagają zdrowie jelit. Zacznij od łagodniejszych źródeł węglowodanów, takich jak biały ryż lub całe owoce, aby umożliwić jelitom przystosowanie się, a następnie stopniowo dodawaj więcej warzyw, produktów pełnoziarnistych lub skrobi.

P: Dlaczego krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są ważne dla osób chorych na SM?

A: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, szczególnie maślan, działają w organizmie jak środki uspokajające, łagodząc stany zapalne i wzmacniając barierę jelitową. U osób chorych na SM zaobserwowano niższy poziom maślanu, co powoduje nasilenie się stanu zapalnego i niszczenia nerów.

P: Jak oleje roślinne i przetworzona żywność wpływają na zdrowie jelit w kontekście SM?

A: Współczesna dieta, często bogata w przetworzoną żywność i oleje roślinne, utrudnia komórkom produkcję energii i zaburza równowagę bakterii jelitowych. Oleje te zawierają kwas linolowy, który negatywnie oddziałuje na mitochondria, będące elektrowniami komórkowymi, pogarszając objawy SM.