📝 W SKRÓCIE:

  • Obturacyjny bezdech senny (OBS) dotyka prawie miliard ludzi na całym świecie. Powoduje przerwy w oddychaniu podczas snu, które uniemożliwiają osiągnięcie regenerujących faz snu
  • Do typowych objawów należą głośne chrapanie, łapanie powietrza/dławienie się podczas snu, poranne bóle głowy, zmęczenie w ciągu dnia, trudności z koncentracją i zmiany nastroju, które często mylone są ze zwykłym zmęczeniem
  • Czynniki ryzyka OSA obejmują wiek, nadmiar tkanki gardła, osłabienie mięśni gardła, nieprawidłowości strukturalne dróg oddechowych i niedobór witaminy D, który wpływa na regulację i jakość snu
  • Nieleczony bezdech senny prowadzi do poważnych powikłań zdrowotnych, w tym chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, pogorszenia funkcji poznawczych, osłabienia funkcji odpornościowych i zwiększonego ryzyka wypadku
  • Opcje leczenia obejmują terapię CPAP, aparaty doustne, terapię miofunkcjonalną twarzy i ust oraz zmiany stylu życia, takie jak optymalizacja nawyków oddechowych, utrzymanie zdrowej masy ciała i dostosowanie pozycji podczas snu

🩺Według dr. Mercoli

Budzenie się z uczuciem zmęczenia, zmęczenie i konieczność drzemki w ciągu dnia lub głośne chrapanie, mogą wydawać się drobnymi niedogodnościami. A co jeśli te pozornie niegroźne problemy są w rzeczywistości objawami poważnego problemu zdrowotnego? Jeśli brzmi to znajomo, obturacyjny bezdech senny (OBS) może niezauważenie zakłócać Twój sen.

OSA dotyka prawie miliard osób w wieku od 30 do 69 lat na całym świecie. Wiele osób myli te objawy z niegroźnym chrapaniem lub codziennym zmęczeniem, ignorując poważniejszy wpływ, jaki mają one na ich ciało i umysł.  Nieleczony bezdech senny może powodować poważne problemy zdrowotne, wpływając na wydajność, ogólny stan zdrowia i jakość życia. Kluczem do odzyskania dobrej jakości snu i witalności jest wczesne rozpoznanie objawów i zajęcie się ich przyczynami.

Czym jest obturacyjny bezdech senny?

Obturacyjny bezdech senny to poważne zaburzenie snu, które powoduje zaburzenia oddychania podczas snu. Dzieje się tak, gdy mięśnie gardła rozluźniają się zbyt mocno, powodując zapadnięcie się tkanek miękkich i zablokowanie przepływu powietrza. Niedobór tlenu zmusza mózg do chwilowego wybudzenia, co powoduje wznowienie oddychania, ale jednocześnie zaburza cykl snu.

• Twój sen jest wielokrotnie przerywany — Nawet jeśli nie obudzisz się całkowicie, te przerwy w oddychaniu uniemożliwiają Ci osiągnięcie głębokiego, regenerującego snu, w wyniku czego następnego dnia będziesz zmęczony i rozproszony.

• OSA jest dominującą postacią bezdechu sennego — OSA stanowi do 80% wszystkich przypadków zespołu bezdechu sennego. Innym rodzajem bezdechu sennego jest centralny bezdech senny (CSA), który występuje, gdy mózg nie wysyła prawidłowych sygnałów oddechowych. U niektórych osób występuje mieszany bezdech senny, będący połączeniem obu tych schorzeń.

• Obturacyjny bezdech senny jest częstszy, niż myślisz — Badania szacują, że na obturacyjny bezdech senny cierpi od 9% do 38% osób dorosłych, jednak aż 85% przypadków pozostaje niezdiagnozowanych.

• Wpływa na więcej aspektów niż tylko sen — Nieleczony OSA zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych, w tym nadciśnienia, chorób serca, cukrzycy i pogorszenia funkcji poznawczych.

Jakie są objawy obturacyjnego bezdechu sennego (OSA)?

Objawy OSA często pozostają niezauważone przez osobę chorą, ponieważ pojawiają się w czasie snu. Jednak osoby dzielące łóżko lub domownicy mogą zaobserwować wyraźne sygnały ostrzegawcze. Do objawów OSA należą:

• Głośne, uporczywe chrapanie — Jeden z najczęstszych i najbardziej zauważalnych objawów, któremu często towarzyszą przerwy w oddychaniu.

• Dźwięki łapania powietrza lub dławienia się podczas snu — Występują one, gdy drogi oddechowe tymczasowo się zamykają, powodując spadek poziomu tlenu. Następnie mózg wyzwala nagły odruch dławienia się lub zakrztuszenia, aby ponownie otworzyć drogi oddechowe.

• Częste wybudzenia — Bezdech senny powoduje, że mózg wielokrotnie zmusza ciało do krótkotrwałego wybudzania się w nocy w celu przywrócenia oddychania. Możesz nie pamiętać tych przebudzeń, ale uniemożliwiają one osiągnięcie głębokiego, regenerującego snu.

• Poranne bóle głowy i suchość w ustach — Wahania dotlenienia i oddychanie przez usta przyczyniają się do porannych bólów głowy, bólu gardła lub suchości w ustach po przebudzeniu.

• Zmęczenie w ciągu dnia i trudności z koncentracją — Ponieważ OSA zakłóca normalne cykle snu, możesz odczuwać przewlekłe zmęczenie, drażliwość i trudności z koncentracją w ciągu dnia. Wiele osób z niezdiagnozowanym OSA twierdzi, że zasypia podczas wykonywania codziennych czynności, takich jak oglądanie telewizji czy prowadzenie samochodu.

• Zmiany nastroju i zaburzenia regulacji emocjonalnej — Przewlekły niedobór snu spowodowany zespołem obturacyjnego bezdechu sennego (OSA) wpływa na chemię mózgu, prowadząc do zwiększonego stresu, lęku i drażliwości. Niektórzy ludzie doświadczają nawet objawów depresji.

Rozpoznanie tych wczesnych objawów ostrzegawczych jest kluczowe dla postawienia właściwej diagnozy i rozpoczęcia leczenia, zanim OSA doprowadzi do dalszych komplikacji zdrowotnych.

Czy jesteś w grupie ryzyka?

OSA dotyka osoby w każdym wieku, ale ryzyko zwiększają pewne czynniki anatomiczne, hormonalne i związane ze stylem życia. Zrozumienie tych czynników pomoże Ci podjąć proaktywne kroki w celu zmniejszenia ryzyka i poprawy jakości snu:

• Wiek i płeć — OSA występuje w każdym wieku, ale ryzyko wzrasta z wiekiem, ponieważ tkanka tłuszczowa gromadzi się w szyi i języku, co zwęża drogi oddechowe. U mężczyzn bezdech senny występuje częściej w młodszym wieku niż u kobiet, jednak ryzyko to wzrasta u kobiet po menopauzie.

• Nadmiar tkanki w gardle — Jeśli masz powiększone migdałki, pogrubioną szyję lub nadmiar tłuszczu wokół dróg oddechowych, blokuje to fizycznie przepływ powietrza, utrudniając oddychanie podczas snu.

• Osłabione lub nadmiernie rozluźnione mięśnie gardła — Podczas snu mięśnie gardła naturalnie się rozluźniają, ale w niektórych przypadkach nadmiernie się zapadają i blokują drogi oddechowe. Ryzyko to zwiększa się z wiekiem i pogarsza się pod wpływem spożycia alkoholu, środków uspokajających i niektórych leków, które dodatkowo rozluźniają mięśnie dróg oddechowych.

• Nieprawidłowości strukturalne dróg oddechowych — Jeśli masz skrzywioną przegrodę nosową, małą szczękę, powiększony język lub naturalnie wąskie drogi oddechowe, Twój oddech będzie częściowo ograniczony, co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia OSA. Nawet jeśli masz prawidłową masę ciała, te czynniki anatomiczne mogą powodować zablokowanie dróg oddechowych w czasie snu.

• Wpływ stylu życia — Nawyki takie jak palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu i siedzący tryb życia zwiększają stany zapalne, zatrzymywanie płynów i osłabione napięcie mięśni, co przyczynia się do pogorszenia niedrożności dróg oddechowych. Słaba kondycja układu sercowo-naczyniowego zwiększa również podatność na OSA i jego długoterminowe konsekwencje.

• Choroby serca i nerek — Schorzenia te powodują gromadzenie się płynu w szyi, co blokuje drogi oddechowe podczas snu. Dbanie o zdrowie układu sercowo-naczyniowego i nerek może pomóc zmniejszyć nasilenie bezdechu.

• Zaburzenia hormonalne i schorzenia metaboliczne — Poziom hormonów wpływa na wielkość i kształt dróg oddechowych. Osoby cierpiące na zespół policystycznych jajników (PCOS), niedoczynność tarczycy lub wysoki poziom insuliny lub hormonu wzrostu mają większe ryzyko wystąpienia OSA ze względu na zmiany w strukturze dróg oddechowych i napięciu mięśni.

• Historia rodzinna i genetyka — OSA często występuje rodzinnie. Twoje geny determinują wielkość i kształt czaszki, twarzy i dróg oddechowych, co wpływa na ryzyko. Jeśli w Twojej rodzinie występuje bezdech senny, istnieje większe prawdopodobieństwo, że i Ty zachorujesz na tę chorobę.

Prawdopodobieństwo wystąpienia OSA jest większe, gdy występuje wiele czynników ryzyka. Z tego powodu wczesne wykrycie choroby i interwencja mają duże znaczenie dla zapobiegania długoterminowym powikłaniom.

Jaki jest związek między witaminą D a bezdechem sennym?

Choć trudno w to uwierzyć, kolejnym czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia OSA i innych zaburzeń snu jest niedobór witaminy D. W prezentowanym powyżej filmie dr Stasha Gominak, neurolog i trener snu, wyjaśnia często pomijany związek między witaminą D a regulacją snu.

• Witamina D wpływa na fazę głębokiego snu i paraliż senny — Twoja zdolność do wejścia w fazę głębokiego snu i utrzymania jej zależy od neuroprzekaźnika zwanego acetylocholiną, który pomaga regulować fazę REM i paraliż senny. Ponieważ witamina D odgrywa kluczową rolę w produkcji acetylocholiny, jej niedobór może zaburzyć cykl snu i przyczynić się do zaburzeń oddychania w czasie snu.

• Pień mózgu jest pokryty receptorami witaminy D — Pień mózgu reguluje również wzorce snu i paraliż mięśni podczas fazy REM snu, co zapobiega ruchom podczas śnienia. Badania wykazały, że pień mózgu jest bogaty w receptory witaminy D, co sugeruje, że optymalny poziom witaminy D jest niezbędny do prawidłowego snu.

• Niski poziom witaminy D wiąże się z bezdechem sennym i słabą jakością snu — Badania Gominaka nad zaburzeniami snu wykazały, że u wielu pacjentów cierpiących na zaburzenia snu i przewlekłe zmęczenie nie zdiagnozowano niedoborów witaminy D. Po zoptymalizowaniu poziomu witaminy D poprzez suplementację, jakość snu i nasilenie bezdechu sennego uległy poprawie.

• Witamina D wpływa na wszystkie zaburzenia snu — Chociaż bezdech senny jest jednym z najczęściej rozpoznawanych schorzeń związanych ze snem, badania Gominaka wykazały, że niedobór witaminy D wiąże się z bezsennością, przewlekłym zmęczeniem, codziennymi bólami głowy, epilepsją i ogólną słabą wydajnością snu. Sugeruje to, że skorygowanie poziomu witaminy D jest kluczowym czynnikiem przywracającym zdrowy wzorzec snu.

Zagrożenia dla zdrowia wynikające z nieleczonego obturacyjnego bezdechu sennego

Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na obturacyjny bezdech senny, ale nie podjąłeś leczenia, ważne jest, abyś zrozumiał, że ta przypadłość wpływa na znacznie więcej niż tylko sen. Ignorowanie OSA może mieć poważne, długoterminowe konsekwencje zdrowotne, takie jak:

• Choroby układu krążenia — Za każdym razem, gdy drogi oddechowe zostają zablokowane, poziom tlenu spada, zmuszając serce do cięższej pracy. Obciąża to układ sercowo-naczyniowy, zwiększając ryzyko nadciśnienia, zawałów serca, udarów i nieregularnego rytmu serca (arytmii).

• Cukrzyca typu 2 i problemy metaboliczne — OSA zaburza zdolność organizmu do regulowania poziomu cukru we krwi. Częste spadki stężenia tlenu i zaburzenia snu przyczyniają się do insulinooporności, przybierania na wadze i większego ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2.

• Spadek funkcji poznawczych i problemy z pamięcią — Gdy mózg jest stale niedotleniony, z czasem pogarszają się funkcje poznawcze. Mogą wystąpić trudności z pamięcią, koncentracją i rozwiązywaniem problemów. Badania wykazały ponadto związek między nieleczonym OSA a zwiększonym ryzykiem demencji i choroby Alzheimera.

• Osłabiony układ odpornościowy — Sen to czas, w którym organizm regeneruje się i naprawia. Jeśli jednak sen jest stale zakłócany przez OSA, układ odpornościowy ma problemy. To sprawia, że jesteś bardziej podatny na infekcje, spowalnia proces zdrowienia po chorobach i zwiększa stan zapalny w całym organizmie.

• Zwiększone ryzyko wypadków — Nadmierna senność w ciągu dnia wpływa na zdolność do zachowania czujności i szybkiego reagowania, zwiększając ryzyko wypadków samochodowych, wypadków w miejscu pracy i błędów w wykonywaniu pracy. Wiele osób z nieleczonym OSA nieświadomie zasypia podczas wykonywania rutynowych czynności, co jeszcze bardziej zwiększa ryzyko wystąpienia u nich problemów.

Jak leczy się bezdech senny?

Leczenie obturacyjnego bezdechu sennego polega na utrzymywaniu dróg oddechowych otwartych podczas snu, aby zapobiec przerwom w oddychaniu. Dostępnych jest kilka opcji leczenia, z których każda odpowiada innemu stopniowi nasilenia problemu i preferencjom pacjenta.

• Terapia CPAP jest podstawową konwencjonalną metodą leczenia — Terapia ciągłym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (CPAP) polega na użyciu urządzenia dostarczającego stały strumień powietrza przez maskę w celu utrzymania dróg oddechowych otwartych. 24 Choć wielu użytkowników zgłasza znaczną poprawę objawów, CPAP nigdy nie został zaprojektowany jako rozwiązanie trwałe.

Jak twierdzi jego twórca, dr Colin Sullivan, CPAP miał być zawsze rozwiązaniem tymczasowym, mającym na celu leczenie przyczyn leżących u jego podłoża, takich jak otyłość, przeszkody anatomiczne lub problemy z rozwojem dróg oddechowych. Choć terapia CPAP jest skuteczna, nie wszyscy ją dobrze tolerują. Do najczęstszych dolegliwości należą: klaustrofobia, zatkany nos, suchość w ustach lub odleżyny od maski.

• Aparaty doustne jako alternatywa dla CPAP — Aparaty do przesuwania żuchwy (MAD) to dopasowane ustniki, których zadaniem jest przesuwanie żuchwy do przodu, zapobiegając zapadaniu się języka i tkanek miękkich do dróg oddechowych. Stomatolodzy ze specjalistycznym przeszkoleniem współpracują ze specjalistami od snu, aby zapewnić optymalne ułożenie dróg oddechowych, nie powodując dyskomfortu szczęki.

• Terapia miofunkcjonalna jamy ustnej i twarzy (OMT) w celu wzmocnienia dróg oddechowych — OMT koncentruje się na reedukacji nerwowo-mięśniowej mięśni jamy ustnej i twarzy poprzez ukierunkowane ćwiczenia i techniki modyfikacji zachowania.

Terapia ta koryguje ułożenie języka, poprawia mechanikę oddychania, usprawnia funkcje żucia i połykania oraz promuje prawidłową postawę głowy i szyi. Terapia OMT jest szczególnie skuteczna w leczeniu łagodnego do umiarkowanego bezdechu sennego, oferując nieinwazyjne podejście o długotrwałych korzyściach.

• Nowe terapie — Istnieje wiele alternatywnych terapii ukierunkowanych na napięcie mięśni dróg oddechowych i mechanikę oddychania. Urządzenia do stymulacji nerwowo-mięśniowej (NMES) pomagają wzmacniać mięśnie języka i dróg oddechowych, gdy są noszone przez 20 minut dziennie. Dzięki temu zapobiegają one zapadaniu się organizmu w czasie snu.

W cięższych przypadkach konieczna może być interwencja chirurgiczna w celu poszerzenia górnych dróg oddechowych poprzez przesunięcie górnej i dolnej szczęki do przodu. Ponadto, ćwiczenie oddychania nosem zamiast ustami normalizuje objętość oddechową, poprawiając natlenienie tkanek i funkcjonowanie mózgu.

Pięć zmian stylu życia, które pomagają zmniejszyć bezdech senny

Wprowadzenie ukierunkowanych zmian w stylu życia znacząco łagodzi objawy bezdechu sennego i poprawia ogólną jakość snu. Chociaż u niektórych osób konieczne może być leczenie farmakologiczne, takie jak CPAP lub aparaty doustne, należy zwrócić uwagę na czynniki leżące u podłoża problemu, takie jak wzorce oddychania, masa ciała i nawyki związane ze snem, co zmniejsza niedrożność dróg oddechowych i przynosi długotrwałą ulgę.

1. Zoptymalizuj swoje nawyki oddechowe — Nieprawidłowe nawyki oddechowe sabotują Twoje zdrowie i pogarszają takie schorzenia, jak bezdech senny. Zalecam konsultację z analitykiem zachowań oddechowych, który pomoże Ci uświadomić sobie swoje nawyki oddechowe, co je wywołuje i jak sobie z nimi poradzić.

2. Utrzymuj zdrową masę ciała — Nadmierna masa ciała, zwłaszcza w okolicach szyi i górnych dróg oddechowych, przyczynia się do niedrożności dróg oddechowych. Jeśli masz nadwagę lub cierpisz na otyłość, utrata nawet 10% masy ciała może prowadzić do zauważalnej poprawy objawów bezdechu sennego.

3. Dostosuj pozycję podczas snu — Spanie na plecach pogarsza bezdech senny, ponieważ język i podniebienie miękkie opadają do tyłu, blokując drogi oddechowe. Zamiast tego spróbuj spać na boku lub na brzuchu, ewentualnie unieś górną część ciała za pomocą poduszki klinowej. Aby zapobiec przewracaniu się na plecy w nocy, przymocuj piłkę tenisową do tyłu piżamy lub wykorzystaj strategicznie rozmieszczone poduszki.

4. Unikaj alkoholu i palenia — Alkohol rozluźnia mięśnie gardła, zwiększając prawdopodobieństwo zapadnięcia się dróg oddechowych, natomiast palenie powoduje stan zapalny i zatrzymanie płynu w drogach oddechowych, co utrudnia oddychanie. Unikanie spożywania alkoholu i rzucenie palenia znacząco zmniejszają nasilenie bezdechu.

5. Unikaj benzodiazepin — Leki te dodatkowo rozluźniają mięśnie gardła, zwiększając ryzyko niedrożności dróg oddechowych. Jeśli przyjmujesz leki uspokajające lub benzodiazepiny, porozmawiaj ze swoim lekarzem o bezpieczniejszych alternatywach wspomagających sen.

Wprowadzając te zmiany, przejmujesz kontrolę nad swoim snem, zmniejszając objawy bezdechu i obniżając ryzyko wystąpienia poważnych powikłań zdrowotnych związanych z nieleczonym OSA.

Często zadawane pytania (FAQ) dotyczące obturacyjnego bezdechu sennego

P: Czym jest obturacyjny bezdech senny (OBS)?

A: OSA to zaburzenie snu, w którym drogi oddechowe wielokrotnie zapadają się w czasie snu, powodując przerwy w oddychaniu. Utrudnia to głęboki, regenerujący sen i zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, cukrzyca i pogorszenie funkcji poznawczych.

P: Jak mogę stwierdzić, czy cierpię na bezdech senny?

O: Do objawów bezdechu sennego należą: głośne chrapanie, łapanie powietrza podczas snu, częste wybudzanie się, poranne bóle głowy, suchość w ustach, nadmierne zmęczenie w ciągu dnia i trudności z koncentracją. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że je ma, dopóki ktoś inny tego nie zauważy.

P: Kto jest bardziej narażony na rozwój bezdechu sennego?

O: Czynniki ryzyka obejmują nadwagę, gruby kark, starzenie się, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, słabe napięcie mięśni, zaburzenia hormonalne i rodzinne występowanie bezdechu sennego. Problemy strukturalne, takie jak mała szczęka lub duże migdałki, również zwiększają ryzyko zachorowania.

P: Czy witamina D może pomóc w leczeniu bezdechu sennego?

O: Tak. Witamina D odgrywa rolę w regulacji snu i funkcjonowaniu mięśni. Niski poziom witaminy D wiąże się ze słabą jakością snu i zwiększonym ryzykiem zaburzeń snu, w tym bezdechu sennego.

P: Jak leczy się bezdech senny?

O: Najczęściej stosowaną metodą leczenia jest terapia CPAP, ale alternatywą są aparaty doustne i ustno-twarzowa terapia miofunkcjonalna. Aby osiągnąć długotrwałą poprawę, skoncentruj się na rozwiązaniu problemów leżących u jej podłoża, takich jak nieprawidłowe nawyki oddechowe, osłabione mięśnie dróg oddechowych, nadwaga i czynniki związane ze stylem życia.

🔍Źródła i odniesienia