W SKRÓCIE

  • Wiele osób uważa, że dieta wysokosodowa podnosi ciśnienie krwi, zwiększając w ten sposób ryzyko wystąpienia incydentu sercowego. Jednak twierdzenie to w dużej mierze opiera się na niekontrolowanych opisach przypadków z początku XX wieku.
  • W przeglądzie systematycznym z 2018 r. nie znaleziono dowodów na korzyści z diety niskosodowej dla osób z niewydolnością serca.
  • Randomizowane kontrolowane placebo badanie SODIUM-HF, opublikowane w kwietniu 2022 r., również nie wykazało korzyści obniżenia spożycia soli dla pacjentów z niewydolnością serca klasy 2 lub 3, ponieważ mniejsze spożycie sodu nie miało statystycznie istotnego wpływu na zdarzenia kliniczne.
  • Wbrew powszechnemu przekonaniu, trudno jest spożywać szkodliwe ilości sodu, ale łatwo jest skończyć z jego zbyt małą ilością. Objawy niedoboru sodu obejmują zmęczenie mięśni, skurcze mięśni, kołatanie serca, letarg i splątanie umysłowe.
  • Zalecenia dotyczące niskiej zawartości soli rzadko uwzględniają spożycie kawy, mimo że konsumpcja kawy jest niezwykle powszechna i szybko uszczupla zapasy sodu. Pocenie również eliminuje sól z organizmu, więc jeśli dużo się pocisz, możesz wydalać więcej sodu niż uzyskujesz z diety, zwłaszcza niskosodowej.

Według dr. Mercoli

Wiele osób uważa, że dieta bogata w sód podnosi ciśnienie krwi, zwiększając w ten sposób ryzyko zdarzeń sercowych. Twierdzenie to w dużej mierze opiera się na niekontrolowanych opisach przypadków z początku XX wieku i pomimo istnienia bardziej rygorystycznych badań, których wyniki nie popierają zalecenia stosowania diety niskosodowej, dogmat szkodliwości sodu był trudny do przełamania.

Brak dowodów na poparcie korzyści z diety niskosodowej

Na przykład w grudniu 2018 r. systematyczny przegląd dziewięciu badań wykazał, że nie ma solidnych, wysokiej jakości dowodów na poparcie lub odrzucenie zalecenia stosowania diety niskosodowej u osób z niewydolnością serca. Następnie, w kwietniu 2022 roku, opublikowano wyniki badania SODIUM-HF. Według Medscape:

„SODIUM-HF to pragmatyczne, randomizowane, kontrolowane badanie, w którym przetestowano ogólne zalecenia dotyczące dietetycznego sodu w porównaniu z dietą niskosodową 1500 mg dziennie ... Pacjenci biorący udział w SODIUM-HF mieli niewydolność serca klasy II-III według New York Heart Association ... średnia wieku 66 lat, średnia frakcja wyrzutowa lewej komory 36%, choroba kontrolowana farmakologicznie.
Badanie zostało przeprowadzone w 26 lokalizacjach w sześciu krajach w ciągu sześciu lat... Pierwszorzędowy punkt końcowy stanowił zgon z jakiejkolwiek przyczyny, hospitalizacja lub wizyta na oddziale ratunkowym z przyczyn sercowo-naczyniowych (CV)”.

Pomiędzy punktem wyjściowym a pierwszymi 12 miesiącami leczenia mediana spożycia sodu zmniejszyła się z 2286 mg na dzień do 1658 mg w grupie o niskim spożyciu sodu oraz z 2119 mg na dobę do 2073 mg w grupie kontrolnej.

Pod koniec sześcioletniego badania 15% pacjentów z ramienia z niskim spożyciem sodu i 17% pacjentów z grupy kontrolnej zgłosiło się do szpitala z powodu chorób sercowo-naczyniowych, odbyło wizytę na oddziale ratunkowym związaną z chorobami sercowo-naczyniowymi lub zmarło — ta różnica w częstości występowania zdarzeń klinicznych nie jest istotna statystycznie.

💡
U pacjentów ambulatoryjnych z niewydolnością serca interwencja dietetyczna mająca na celu zmniejszenie spożycia sodu nie zmniejszyła liczby zdarzeń klinicznych. ~ Lancet

Co ciekawe, śmiertelność z jakiejkolwiek przyczyny była nieco wyższa w grupie z niską zawartością sodu (6%) w porównaniu z grupą kontrolną (4%), chociaż ta różnica również nie była istotna statystycznie. Według Medscape:

„Autorzy podsumowali wyniki jednym zdaniem: „U pacjentów ambulatoryjnych z niewydolnością serca interwencja dietetyczna mająca na celu zmniejszenie spożycia sodu nie zmniejszyła liczby zdarzeń klinicznych”.

Ograniczeniem tego badania, które może mieć wpływ na wyniki, jest fakt, że grupa kontrolna nie spożywała bardzo dużych ilości soli. Mediana różnicy w spożyciu sodu między dwiema grupami wynosiła tylko 415 mg na dzień. Przeciętny Amerykanin spożywa około 3 gramów soli dziennie, więc grupa kontrolna nie była reprezentatywna dla amerykańskiej populacji.

Innym ograniczeniem badania jest to, że jego uczestnicy nie byli wystarczająco chorzy, aby skorzystać z diety niskosodowej. Niektórzy uważają, że gdyby w badaniu uwzględniono pacjentów z cięższą niewydolnością serca, mogliby oni odnieść korzyści. Jednak te niedociągnięcia nie negują wyników. W swojej recenzji, dr John Mandrola zauważa:

„SODIUM-HF to ambitne badanie analizujące korzyści z ograniczenia spożycia sodu w różnych kulturach. Wykazało, że w typowej kohorcie z niewydolnością serca, zalecenie stosowania bardziej rygorystycznej diety niskosodowej w porównaniu ze standardową dietą nie miało wpływu na wyniki ... Na podstawie tego wnioskuję, że nie musimy tracić czasu i energii na zmuszanie pacjentów do przestrzegania diety o bardzo niskiej zawartości sodu”.

Niedobór soli to prawdziwy problem

Wbrew powszechnemu przekonaniu, trudno jest spożywać szkodliwe ilości sodu, ale łatwo jest doprowadzić do jego niedoboru. Objawy niedoboru sodu obejmują zmęczenie mięśni, skurcze mięśni, kołatanie serca, letarg i splątanie umysłowe.

Sód jest elektrolitem (substancją przewodzącą prąd) i pomaga regulować ilość wody znajdującej się wewnątrz i wokół komórek. Jako elektrolit jest również ważny dla regulacji ciśnienia krwi. Jeśli poziom sodu spadnie zbyt nisko, może dojść do przewlekłego odwodnienia organizmu. Wielu pacjentom z wysokim ciśnieniem krwi przepisuje się również leki moczopędne, co pogarsza sytuację.

Zalecenia dotyczące niskiej zawartości sodu w diecie rzadko uwzględniają spożycie kawy, mimo że konsumpcja kawy jest niezwykle powszechna i szybko uszczupla zapasy sodu w organizmie. Jeśli pijesz cztery filiżanki kawy dziennie, możesz z łatwością wydalić z moczem więcej niż 1 łyżeczkę soli w ciągu czterech godzin. Uważą się, że należy spożywać maksymalnie 1 łyżeczkę soli (2300 mg sodu) dziennie.

Jeśli pijesz kawę i stosujesz się do tej rady, możesz doświadczyć objawów niedoboru sodu w ciągu zaledwie kilku dni, ponieważ organizm będzie tracił duże ilości sodu. Pocenie również eliminuje sód z organizmu, więc jeśli dużo się pocisz, możesz wydalać więcej sodu niż uzyskujesz z diety, zwłaszcza niskosodowej.

Historyczne spożycie soli było 10 razy wyższe

Tak więc uniwersalne zalecenie ograniczenia spożycia soli nie jest mądre. Nie ma to też większego sensu z perspektywy historycznej i populacyjnej. Historycznie ludzie spożywali ponad 10 razy więcej soli niż dzisiaj (ponieważ był to główny konserwant żywności).

Oszacowano, że w XVII wieku w Szwecji przeciętny człowiek spożywał 100 gramów soli dziennie. Obecnie większość ludzi spożywa do 10 gramów soli dziennie (1 łyżeczka soli odpowiada 2300 miligramom (mg) sodu, a przeciętny Amerykanin spożywa około 3400 mg sodu dziennie). Pojawienie się wysokiego ciśnienia krwi na początku XX wieku faktycznie zbiega się ze znacznym zmniejszeniem spożycia soli, ponieważ chłodzenie zastąpiło konserwację żywności z uzyciem soli.

Zarówno Japończycy, jak i Koreańczycy, których średnia długość życia należy do najdłuższych na świecie, spożywają największe ilości soli ze wszystkich populacji. Wszystkie te i inne dane są szczegółowo opisane w artykule pt. „The Salt Fix: Why the Experts Got It All Wrong – and how eat more can save your life” napisanym przez dr. Jamesa DiNicolantonio.

Pomysł, że spożycie soli koreluje z ciśnieniem krwi, został spopularyzowany w badaniu Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH), opublikowanym w 1999 roku. Niższe spożycie soli było jednym z podejść żywieniowych zastosowanych w tym badaniu, ale nie jedynym. Dieta DASH była również uboga w przetworzoną żywność i cukry, które mogą mieć znacznie większy wpływ na ciśnienie krwi niż sól.

Zalecenia dot. niskiej zawartości soli w diecie mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku

Według dr. DiNicolantonio ciśnienie krwi rzeczywiście może spaść po zmniejszeniu spożycia soli. Problem polega na tym, że stosunek całkowitego cholesterolu do lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL), który jest znacznie lepszym predyktorem chorób serca niż lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL), ulega pogorszeniu wraz ze zmniejszeniem spożycia sodu. Ponadto rośną również poziomy triglicerydów i insuliny.

Ogólnie rzecz biorąc, wraz ze zmniejszeniem spożycia sodu ryzyko chorób serca raczej wzrasta, niż spada, nawet jeśli odczyty ciśnienia krwi wydają się lepsze. Co gorsza, niedobór sodu zwiększa również szanse rozwoju insulinooporności, ponieważ jednym ze sposobów, w jaki organizm zachowuje sód, jest podnoszenie jej poziomu. Wyższy poziom insulina pomaga nerkom zatrzymać sód w organizmie.

Z kolei insulinooporność jest cechą charakterystyczną nie tylko chorób serca, ale większości chorób przewlekłych. Tak więc, nie biorąc pod uwagę całego obrazu choroby, porady dotyczące diety niskosodowej mogą w rzeczywistości wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Niestety, ponieważ sól była oczerniana i obwiniana za choroby, wpływ cukru na zdrowie zosytał pominięty.

Ponadto poziom sodu bezpośrednio kontroluje poziom magnezu i wapnia. W przypadku niedoboru sodu organizm nie tylko zaczyna pobierać sód z kości, ale także pozbawia kości magnezu i wapnia, aby utrzymać normalny poziom sodu.

Organizm człowieka będzie również próbował utrzymać prawidłowy poziom sodu poprzez zmniejszenie ilości sodu traconego z potem, wydalając zamiast tego magnez i wapń. Po trzecie, niski poziom sodu podnosi poziom aldosteronu - hormonu zatrzymującego sód, który również zmniejsza poziom magnezu poprzez usuwanie go z moczem.

Dieta niskosodowa jest zatem jedną z najgorszych rzeczy, które możesz zrobić dla swojego zdrowia, zwłaszcza zdrowia kości i serca, ponieważ magnez jest jednym z najważniejszych minerałów dla funkcji biologicznych.

Słuchaj swojego ciała

Podsumowując, nie ma powodu, aby martwić się zbyt dużą ilością soli w diecie. Badanie z 2017 r. potwierdziło, że organizm utrzymuje względnie stałą równowagę sodu niezależnie od spożycia, a jego nadmiar jest po prostu wydalany przez nerki. Według dr. DiNicolantonio osoba ze zdrowymi nerkami może spożywać co najmniej 86 gramów soli dziennie.

Organizm człowieka ma również wbudowany „termostat solny”, który zasadniczo informuje, ile sodu potrzebuje, regulując pragnienie soli. Tak więc naucz się słuchać swojego ciała i pamiętaj, że jeśli obficie się pocisz, na przykład podczas ćwiczeń lub korzystania z sauny, lub pijesz napoje zawierające kofeinę, automatycznie będziesz potrzebować więcej soli niż zwykle.

Szereg schorzeń również może zwiększyć utratę sodu lub uniemożliwić organizmowi dobre wchłanianie soli; należa do nich choroby zapalne jelit, bezdech senny, zaburzenia funkcji nadnerczy, stan po operacji bariatrycznej, choroby nerek, niedoczynność tarczycy i celiakia. Tak więc, jeśli masz którąkolwiek z powyższych chorób, możesz potrzebować nieco więcej soli w swojej diecie niż zdrowa osoba.

Istnieją pewne subpopulacje wrażliwe na sól, które mogą wymagać ograniczenia spożycia soli do 2300 mg dziennie. Obejmuje to osoby z:

  • Zaburzeniami endokrynologicznymi;
  • Wysokim poziomem aldosterone;
  • Zespołem Cushinga;
  • Podwyższonym poziomem kortyzolu;
  • Zespołem Liddle'a - rzadka choroba dotykająca około 1 na 1 milion osób, powodująca zatrzymywanie zbyt dużej ilości sodu w organizmie. W przypadku leczenia amilorydem spożycie soli prawdopodobnie nie musi być ograniczane.

Ważny jest stosunek sodu do potasu

Chociaż sól została oczerniona jako przyczyna wysokiego ciśnienia krwi i chorób serca, badania pokazują, że prawdziwym kluczem do normalizacji ciśnienia krwi jest odpowiedni stosunek sodu do potasu – a nie samo spożycie sodu.

Zarówno sól, jak i potas są elektrolitami, ale podczas gdy większość potasu znajduje się w komórkach, większość sodu znajduje się poza komórkami. Potas powoduje rozluźnienie ścian tętnic, zapobiega skurczom mięśni i obniża ciśnienie krwi.

Z reguły należy spożywać pięć razy więcej potasu niż sodu. Jeśli stosujesz standardową amerykańską dietę składającą się z przetworzonej żywności, prawdopodobnie otrzymujesz dwa razy więcej sodu niż potasu. Prostym sposobem sprawdzenia stosunku sodu do potasu jest skorzystanie z mojej spersonalizowanej wersji darmowego narzędzia do monitorowania składników odżywczych: cronometer.com/mercola, które automatycznie obliczy stosunek sodu do potasu na podstawie wprowadzonych danych dietetycznych.

Zdrowa a niezdrowa sól

Aby czerpać korzyści z soli, upewnij się, że stosujesz sól nierafinowaną i minimalnie przetworzoną. Jednym z moich ulubionych produktów jest różowa sól himalajska, ponieważ jest również bogata w naturalnie występujące minerały śladowe potrzebne dla utrzymania zdrowia kości, równowagi płynów i ogólnego dobrego stanu zdrowia. Kolejnym dobrym wyborem jest Redmond Real Salt, która podobnie jak sól himalajska jest wydobywana ze starożytnego złoża soli oceanicznych.

Sól kuchenna nie jest zalecana z wielu powodów. Na początek, naturalna sól zazwyczaj zawiera 84% chlorku sodu i 16% naturalnie występujących minerałów śladowych, w tym krzemu, fosforu i wanadu.

Z kolei przetworzona sól kuchenna zawiera ponad 97% chlorku sodu; reszta to wytworzone przez człowieka substancje chemiczne, takie jak pochłaniacze wilgoci i środki poprawiające płynność. Może również zawierać niewielką ilość jodu. W ostatnich latach naukowcy odkryli również, że około 90% soli stołowych jest zanieczyszczonych plastikiem.

Oprócz tych podstawowych różnic w zawartości składników odżywczych, przetwarzanie również radykalnie zmienia strukturę chemiczną soli. Tak więc, chociaż zdecydowanie potrzebujesz soli dla optymalnego zdrowia, nie każdy rodzaj soli przyniesie korzyści zdrowiu. Twoje ciało potrzebuje naturalnej, nieprzetworzonej soli, bez dodatku chemikaliów i plastiku.

Źródła i odniesienia